Weg van de wereld

Auteur: Stijn Streuvels

Titel: Langs de wegen

Taal: Nederlands

Categorie: fictie

Jaar van eerste uitgave: 1901

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend 

Synopsis: Jan is een eenvoudige paardenknecht. Hij werkt, trouwt en werkt en verwordt langzamerhand tot een zielige oude grijsaard.

Om een boer mee van zijn paard te slaan, want: Ondanks de wat kwalijke reputatie van de "Vlaamse boerenroman" als oubollig en moraliserend is 'Langs de wegen' op veel manieren scherp in zijn lens en ambiguër dan je zou denken. Zoals altijd gebruikt Streuvels ook een woordenschat waarvan je het bestaan nog niet eens kon vermoeden in het Nederlands.

Als een boer met kiespijn, want: Het probleem met een al met al intellectueel vrij beperkt hoofdpersonage is dat de schrijver vaak dubbel zo hard moet werken om zijn innerlijke wereld boeiend te houden voor de lezer - wat Streuvels overigens meestal met verve lukt, maar niet op zulke hoogten als in 'Het leven en de dood in de ast'.

Aanbevolen voor: Wie die aloude "Vlaamse boerenroman" toch nog een kans wil geven, maar liever geen formaat vastpakt ter grootte van een zak patatten.

 

Duizend bommen en granaten

Auteur: Katrien Arnaut

Titel: Het drama van Merelbeke

Taal: Nederlands

Categorie: non-fictie

Jaar van eerste uitgave: 2007

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: verjaardagscadeau 

Synopsis: Met veel foto's, citaten van ooggetuigen en wat historische duiding wordt het bombardement van Paasmaandag 1944 herdacht van de Geallieerden op het rangeerstation van Merelbeke, waarbij meer dan 400 burgerdoden vielen, na Mortsel de dodelijkste vergissing van Geallieerde bombardementen in Wereldoorlog II.

Dit is een bom, want: Het bombardement op Merelbeke is in de collectieve Vlaamse psyche rond Wereldoorlog II helemaal niet bekend, dus een boek erover is welkom. De vele foto's en getuigenissen zijn beklijvend en nog altijd actueel. Dat dit boek wellicht mensen van buiten Merelbeke of de provincie minder zal boeien, maakt nog niet dat het absoluut een bestaansrecht heeft.

Sisser, want: Dit klinkt als een pedante opmerking, maar is het niet als je bredere herdenking ambieert: het boek is niet erg goed geschreven, met inconsistenties in hoe ooggetuigenverslagen behandeld worden (soms indirect, soms letterlijk, soms geredigeerd) en diverse schoonheidsfoutjes die amateuristisch overkomen, zoals het veelvuldige gebruik van ellipsen ("...").

Aanbevolen voor: Wie opgroeide of geboren is in Merelbeke of omgeving, en onverbeterlijke Vlaamse amateurhistorici van Wereldoorlog II.

 

Reuma voor iedereen, hoera

Auteur: Peggy Jacques

Titel: Reuma van 1 tot 100 jaar

Taal: Nederlands

Categorie: non-fictie

Jaar van eerste uitgave: 2023

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend 

Synopsis: Dr. Jacques geeft een overzicht in vogelvlucht van allerlei diverse reuma's, wat ze zijn, hoe ze behandeld (of voorkomen) kunnen worden en probeert ook diverse misvattingen erover de wereld uit te helpen.

Los uit de pols, want: De layout en stijl maken het boek enorm toegankelijk, met bite-sized paragrafen en hoofdstukjes. Vooral de ingekaderde stukjes waarin misverstanden over reuma worden aangepakt, zijn voor zowel leek, mantelzorger als ervaringsdeskundige erg nuttig.

Afkraken, want: De sterke layout en de puntige inhoud kunnen niet verdoezelen dat dit al met al een droog geschreven boek is. Niet dat ik verwacht in lachen uit te barsten bij zo'n ernstig thema, of op het puntje van mijn stoel te zitten, meeslepende lectuur kan je het niet noemen.

Aanbevolen voor: Dit is het grootste probleem - voor wie is dit boek? Reumapatiënten lijden meestal niet onder alle reuma's tegelijkertijd en zullen ook niet bijster veel interesse hebben in reuma's waar ze niet aan lijden. Hetzelfde geldt voor geliefden en vrienden van die patiënten. Voor reumatologen dan weer trapt het boek wellicht te veel open deuren tegelijk in. Voor mensen die vermoeden dat ze aan een vorm van reuma lijden, is het dan weer een klassiek geval van een medische encyclopedie lezen als ongeïninitieerde: op het einde zal je denken dat je lijdt aan allerlei tumoren, zeldzame syndromen en psychische stoornissen.

 

Frankrijk voor beginners

Auteur: Steven Decraene

Titel: En route

Taal: Nederlands

Categorie: non-fictie

Jaar van eerste uitgave: 2023

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend 

Synopsis: VRT-journalist en vaste Fankrijk-verslaggever schetst in vele korte hoofdstukken een panoramisch beeld van het moderne Frankrijk, met veel aandacht voor wat de Fransen nu precies zo Frans maakt.

Mijn monocle is afgevallen, want: Decraene weet als een echte journalistieke stielman véél informatie efficiënt te verpakken en dat op een erg toegankelijke manier. Geen onderwerp dat het hedendaagse Franrkijk maakt tot wat het is laat hij onberoerd. Zijn sympathie voor het land en zijn mensen staat overigens geen vrij objectieve kijk in de weg, noch omarmt hij de makkelijke clichés.

Sacrébleu, want: Soms vind ik dat Decraene dingen iets te snel voor waar aanneemt omdat mensen hem dat zeggen, vooral als het gaat over politiek, zoals Emmanuel Macron, lokale fantasten en zeker de kiezers van Marine Le Pen.

Aanbevolen voor: Wie Frankrijk niet echt kent en er zich niet in verdiept heeft, maar toch interesse heeft in het land en op zoek is naar een goed 'gateway'-boek.

 

Asterix en het tijdperk van Aquarius

Auteur: Didier Conrad & Fabcaro

Titel: De witte iris

Taal: Nederlands (vertaald uit het Frans)

Categorie: comic

Jaar van eerste uitgave: 2022

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekocht 

Synopsis: In Caesars eeuwige queeste om "dat kleine Gallische dorpje" te overwinnen stuurt hij een new-age goeroe op de dorpelingen af.

Ga in je kracht staan, want: Van de laatste 10 Asterix-albums en van alle albums sinds originele scenarist Goscinny stierf, is dit één van de betere. De persiflage van new-age oplichterij is zowel tijdloos als tendentieus (maar niet zo goed als in 'De ziener'), en zoals een goede Asterix het betaamt, zijn het vooral de talloze nevenpersonages die efficiënt de show stelen.

Niet goed voor je chakra's, want: Asterix is een inherent conservatieve strip ("het kleine, misschien dysfunctionele dorp waar niets echt verandert blijft toch het beste") en je kan moeilijk verwijten dat die trouw blijft aan zijn wortels. Toch is de subplot van de huwelijksperikelen tussen Abraracourcix en Bellefleur een enorme misser - hij hoeft helemaal niets te doen terwijl zij op het einde door het stof kruipt.

Aanbevolen voor: De fans en verzamelaars zullen deze niet willen missen, voor jongere generaties is dit mogelijk al wat oubollig. 

En in Amsterdam

Auteur: Johan Van Tilburg

Titel: De cynicus

Taal: Nederlands

Categorie: fictie

Jaar van eerste uitgave: 2022

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: verjaardagscadeau 

Synopsis: Hoofdpersonage Percijn, een Amsterdammer van middelbare leeftijd, dwaalt door zijn stad tegen de achtergrond van een grote klimaatdemonstratie, een tocht die hem steeds verder drijft naar de (letterlijke) marges.

The dog days are over, want: De twist, die ik niet ga verklappen, vind ik best goed gevonden omdat die automatisch uitnodigt tot een herlezing. Ondanks zijn voorgewende en erkende cynisme is Percijn vooral een diep teleurgestelde en depressieve man die op het einde enkel zijn trots en zelfbeschikking nog heeft. Van Tilburg weet dat scherp te boek te stellen.

Het zijn weer hondsdagen, want: Sommige overpeinzingen van het hoofdpersonage zijn een pak minder interessant dan hij zelf lijkt te denken. Intussen kan je ook de straten beleggen met boeken waarin gerateerde schrijvers de hoofdrol spelen.

Aanbevolen voor: Wie een minder gekende auteur wil ontdekken in de Nederlandse letteren, zal van 'De cynicus' zeker geen spijt hebben.

 

De navel van Vlaanderen

Auteur: Stefan Hertmans

Titel: Naar Merelbeke

Taal: Nederlands

Categorie: fictie

Jaar van eerste uitgave: 1994

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: verjaardagscadeau (en omdat ik in Merelbeke opgegroeid ben)

Synopsis: Het naamloze, semi-autobiografische hoofdpersonage deelt in flarden een soort van Proust light herinneringen vermengd met een scheut onbetrouwbare verteller, een lik vitalisme en een dromerig magisch realisme. Een postmoderne Bildungsroman, zeg maar.

Bezoek vandaag nog Merelbeke, want: Bij vlagen toont Hertmans zich niet alleen als een begenadigd stilist die spreek- en schrijftaal mengt tot ze een heerlijke hutsepot worden die soms zelfs Brouwers naar de kroon kan steken. Nonkel Doresta is een personage in de beste traditie van onvergetelijke figuren als Mijnheer Peeperkorn uit 'De toverberg'. Toch krijg je nergens het gevoel dat Hertmans een epigoon is. Hij vindt hier al duidelijk een eigen stem en voert de lezer mee door een al even kronkelig en vandaag onbestaand landschap als van de oude, slang-achtige armen van de Schelde en de Leie.

Passeer niet langs Merelbeke en u krijgt geen €500, want: De overgangen tussen stilistische parels en  soms wat onhandige passages zijn vaak abrupt, of de voor de hand liggende seksuele metaforen (die steeds terugkerende kastanjegeur!) roken al wat versleten de dag dat ze geschreven werden.

Aanbevolen voor: Wie Erwin Mortier wat te krullerig vindt maar tegelijk wat gruwt van de Nieuwe Zakelijkheid van de Nederlandse literatuur van de laatste 30 jaar.

 

À la recherche du temps marxiste

Auteur: Martin Hägglund

Titel: Dit leven

Taal: Nederlands (vertaald uit het Zweeds)

Categorie: fictie

Jaar van eerste uitgave: 2019

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: verjaardagscadeau

Synopsis: Hägglund neemt de lezer mee op een reis door zijn persoonlijke en politieke filosofie aan de hand van twee grote pijlers: seculier geloof en geestelijke vrijheid. Dat klinkt liberaal maar is het niet (echt): au fond is het een herinterpretatie van het marxisme afgewogen tegenover een radicale verwerping van het concept van de eeuwigheid (dat ons volgens Hägglund berooft van zingeving).

Leef alsof het je laatste dag is, want: Hägglund weet zijn gedachten tamelijk helder te formuleren en steunt voor zijn voor- en tegenvoorbeelden op een boeiende reeks denkers, gaande van Augustinus over Kierkegaard en Proust tot Martin Luther King Jr. Hij is op zijn best als hij de paradoxen beschrijft van het samenhuizen van democratie en kapitalisme, en erkent (m.i. correct) dat een doorgezet kapitalisme uiteindelijk altijd elke democratie onderuit zal halen. Tevens is hij de eerste auteur die erin geslaagd is interesse bij mij op te wekken in Hegel, die ik voordien beschouwde als het summum van saaiheid.

Death, be not proud, want: Ik ben geen academicus noch filosoof, maar er schort wat aan Hägglunds enge definitie van een eeuwig leven. Verder denk ik dat hij inkomsten uit rente over het hoofd ziet als potentiële bron om de sociaal-democratie in leven te kunnen houden. Voor de rest: het is een serieuze turf om je door te worstelen, Hägglund herhaalt zichzelf nogal vaak en de meeste van zijn gedachten zijn al met al niet superorigineel.

Aanbevolen voor: Wie houdt van lijvige filosofische werken die desondanks niet al te zwaar op de hand zijn.

Dichten als in Babylon

Auteur: Hannah van Wieringen

Titel: In geval van liefde

Taal: Nederlands (en dan vertaald in 23 talen)

Categorie: poëzie

Jaar van eerste uitgave: 2015

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekregen

Synopsis: Hannah van Wieringens gedicht "In geval van liefde" 23 keer vertaald in een andere taal van de Europese Unie.

Taalrijkdom, want: Als je een polyglot bent, is het best fijn om telkens te kijken wat er veranderd of hertaald is in een nieuwe doeltaal. De liefde bezingen in alle officiële talen van de Europese Unie is ook precies het soort wat naïef-eurofiele project dat je kan verwachten van de EU, maar daar is niks verkeerds mee.

In te veel tongen, want: De meeste Europeanen zullen nu toch ook niet meer dan 4 talen (goed) kunnen verstaan dus het blijft een wat anemische gimmick.

Aanbevolen voor: Wie een leuk en fluffy curiosum in zijn of haar boekenkast wil.

The kids are alright

Auteur: Willem Bongers-Dek (red.)

Titel: Oude werken, jonge schrijvers: stilte voor de storm

Taal: Nederlands

Categorie: multi-disciplinair

Jaar van eerste uitgave: 2022

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: cadeautje van een insider bij DeBuren

Synopsis: 18 twintigers presenteren het resultaat van hun inspiratie door allerhande oudere kunstwerken onder de vorm van diverse vertelvormen na samen op een soort hoogtestage geweest te zijn in Parijs (want uiteraard Paris, mon chéri).

Laat de storm maar komen, want: Jong talent te over in de Nederlanden, zo veel is zeker. In de 18 vignettes zat niets dat opviel in slechte zin als te gezocht, te pretentieus of te naïef, integendeel, er zit bij deze jonge garde al veel volwassenheid. Veel diversiteit ook. Gen Z, baby! Ik heb me geen ogenblik verveeld, en voel me in het gezelschap van oprecht goedmenende jonge mensen die graag met hun kunst bezig zijn.

Dat de stilte nog even moge aanhouden, want: Die subtitel van de bundel: waarom? Het klinkt goed maar slaat nergens op, sorry. De pendant van de vroegrijpheid van dit schrijfgelid is ondanks de enorm diverse output aan genres ook dat het allemaal wat braaf aanvoelt. Misschien ben ik een onnozele ouder wordende Millennial en weten deze jongeren het beter dan ik, maar ik voel geen rebellie, geen rock & roll, geen clash. Het doet me wat denken aan een "coole" leraar muziek die een rockbandje in één van zijn klassen vol enthousiasme onder zijn vleugels neemt, wat wellicht resulteert in muziek die er best wel mag zijn, maar ook wat vleugellam is.

Aanbevolen voor: Wie een (beperkte) staalkaart wil zien van een mogelijke who's who van literatoren in Nederland en Vlaanderen in 2035.

 

Niet-helemaal-nihilisme

Auteur: Otessa Moshfegh

Titel: My Year of Rest and Relaxation

Taal: Engels

Categorie: fictie

Jaar van eerste uitgave: 2018

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: verjaardagscadeau

Synopsis: Een naamloze, mooie jonge maar extreem cynische blondine in NYC gaat in een soort winterslaap.

Relax maar, want: Hoewel My Year vaak doet denken aan het egotisme van Elizabeth Wurtzel en het nihilisme van Brett Easton Ellis, in hoe nepvriendschappen, nepjobs en de besognes van de welgestelde klasse gefileerd worden, liggen subtielere emoties en verhalen aan de basis van wat het hoofdpersonage meemaakt, voelt en denkt. Die worden zelden expliciet gemaakt, maar drukken in de coda een steeds nadrukkelijker verlangen uit tot authenticiteit, hoe vervormd die ook is. Dat zelfs de enigszins voorspelbare eindmeet van 9/11 toch nog zo weet te beklijven, toont enkel maar het meesterschap van Moshfegh.  

No rest for the wicked, want: Sociaal voelend is het boek nu ook niet direct: radicale zelftransformatie is het domein van de welgestelden (wat, om eerlijk te zijn, zelfs het hoofdpersonage erkent).

Aanbevolen voor: Liefhebbers van de grote stadsroman, idealisten met cynisme op overschot, of cynici met ergens nog een weke kern.

Parallelle spookwolken

Auteur: Ted Chiang

Titel: Exhalation

Taal: Engels

Categorie: fictie

Jaar van eerste uitgave: 2020

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: verjaardagscadeau

Synopsis: Een bundel kortverhalen van de sf-schrijver Ted Chiang.

Adem vrij, want: Chiang heeft in elk van zijn geselecteerde kortverhalen een unieke insteek en gaat nooit voor het cliché. Hij toont zich ook bekwaam in het hanteren van meerdere vertelvormen en die zijn steeds erg gepast voor wat hij wil vertellen - in die zin doet hij soms denken aan David Mitchell. Maar technologie en wetenschap zijn eigenlijk enkel hulpmiddelen om te reflecteren over vrije wil, humanisme en ethiek, in de beste traditie van soft sf.  

Hou je adem maar niet in, want: Enkel kniesoren, maar goed: het laatste verhaal was hier en daar wat rommelig en riep door zijn premisse erg veel logica-vragen op.

Aanbevolen voor: Wie graag eens moderne sf leest en niet al te veel tijd heeft.

 

Rode aarde, rode gedachten

Auteur: John Steinbeck

Titel: De druiven der gramschap

Taal: Nederlands (vertaald uit het Engels)

Categorie: fictie

Jaar van eerste uitgave: 1939

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: e-readerdump

Synopsis: De familie Joad zoekt een nieuwe toekomst op in Californië, onteigend en van hun land gezet in de beruchte Dust Bowl tijdens de Grote Depressie van de jaren '30.

Uitstekende vintage, want: Steinbeck wisselt de brede blik af waarin hij de temperatuur neemt van de gewone m/v in al hun vindingrijkheid, zelfvoldaanheid, achterdocht, hopeloosheid en volharding met de stille waardigheid van boerenfamilies zoals de Joads. Het is geen heiligenportret van de Amerikaanse onderklasse, maar de (meestal stille) woede en verontwaardiging over het lot van die mensen tijdens de Dust Bowl zit als een gloeiend rode draad verweven in de roman. Eigentijds als het is, zijn de Verenigde Staten ook vandaag nog ziek in een gelijkaardig bedje - de brutaliteit van de politie en de buitenproportionele macht van de superrijken zijn in 2023 helemaal terug van nooit echt weggeweest.  

Zure wijn, want: Als je hoopt op een keurige resolutie op het einde, ben je eraan voor de moeite.

Aanbevolen voor: Alle literatuurliefhebbers en zeker wie een fikse dosis Americana wel genegen is.

  

Je bescheuren met bejaarden

Auteur: Peter van Straaten

Titel: Hoezo oud?

Taal: Nederlands

Categorie: cartoon

Jaar van eerste uitgave: 2016

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: cadeau

Synopsis: Een bloemlezing uit van Straatens cartoons over en met oudere mensen.

Oud maar niet versleten, want: Weinig andere tekenaars hebben ooit in een paar lijnen tekening en zo weinig tekst zulke grappige, cynische of brutale observaties kunnen maken als van Straaten. Dat geldt dubbel voor zijn blik op oudere mensen, aangezien hij een groot deel van zijn carrière zelf oud was.  

Oude moppen, want: Je moet vaker glimlachen dan schaterlachen, dus wie dijenkletsers verwacht, zal op zijn honger blijven zitten.

Aanbevolen voor: Wie graag z'n humor relatief droog heeft en een klein beetje pikant.

 

Zacht en zoekend

Auteur: Esohe Weyden

Titel: Tussentaal

Taal: Nederlands

Categorie: poëzie

Jaar van eerste uitgave: 2022

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: cadeau

Synopsis: Debuutbundel van de jonge dichteres/spoken word artiest Esohe Weyden.

Neem het er tussenin, want: Weyden schrijft ritmisch aangename poëzie die intiem en fysiek is zonder exhibitionistisch of grotesk dan weer melig te worden. Als lezer heb je het gevoel dat je je letterlijk op haar huid bevindt tijdens haar alledaagse observaties, ruminaties over het zelf en de wereld en meer zulke dingen die op hun best wat doen denken aan Philip Larkin. Er spreken ook gevoelens uit over de fragmentatie van romantiek en de incongruentie van het bestaan in de 21ste eeuw - wat ik zeker kan smaken.

Neem het er tussenuit, want: 88 pagina's poëzie is veel poëzie, en dat is op zich geen probleem, maar daardoor zie je misschien iets te vaak variaties op hetzelfde thema terugkeren. Sommige gedichten zijn ook simpelweg te lang, een vergelijking is hier en daar te lang uitgesponnen en hoewel alledaagsheid zeker aandacht verdient als thema, vervalt het soms tot banaliteit.

Aanbevolen voor: Wie jonge dichters wil lezen van nu. 

Homo ultimus

Auteur: Olaf Stapledon

Titel: Eerste en laatste mensen

Taal: Nederlands (vertaald uit het Engels)

Categorie: fictie

Jaar van eerste uitgave: 1930

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: e-readerdump

Synopsis: Stapledon waagt zich aan een geschiedschrijving van de toekomst van de mensheid over een periode van miljoenen jaren en achttien evoluties.

De mens is de maat van alle dingen, want: Stapledon heeft niet alleen enorm veel fantasie en denkt geregeld voorbij de denkkaders van zijn tijd (of die van ons), nu en dan maakt hij interessante 'voorspellingen', onder meer over kernenergie, dna-manipulatie, bio-ethiek en terraformatie. Het einde is best mooi en hoopgevend.

Gedegenereerd, want: De eerste pijnlijke constatatie is dat Stapledon ofwel geen erg goeie schrijver was, ofwel een slechte redacteur had. Achttien evolutionaire trappen beschrijven is zeker een huzarenstuk, vooral omdat de Laatste Mensen nog in erg weinig lijken op de Eerste (wij) en de taal simpelweg aan zijn grenzen komt om iets onbegrijpelijks in woorden te gieten - op dat vlak maakte hij het zich ook niet makkelijk. Zijn technologische en wetenschappelijke missers wil ik over het hoofd zien omdat hij enkel maar de kennis had van zijn eigen tijd, maar zelfs toen had hij beter moeten weten over Neptunus en de evolutie van de zon. Van de eerste neemt hij een terraformatie aan en van de tweede beweert hij dat die binnen enkele miljoenen jaren zou gaan dimmen en doven.

Aanbevolen voor: Enkel de sf-diehards die een pre-Gouden Tijdperk-klassieker willen lezen.

 

Fetisj en racisme

Auteur: Robert Vuijsje

Titel: Alleen maar nette mensen

Taal: Nederlands

Categorie: fictie

Jaar van eerste uitgave: 2008

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: e-readerdump

Synopsis: De jonge David, telg uit een chique Amsterdamse familie, voelt zich vervreemd van zijn eigen omgeving en verkent zijn hang naar zwarte vrouwen.

Vele gouden tanden waard, want: De droge beschrijvingen van het achteloze racisme, het nepotisme en de eigendunk waarvan de Nederlandse samenleving doordrenkt zijn, ook en vooral bij de rijkere lagen van de bevolking, zijn een frisse wind. Het professionele commentariaat wordt genadeloos in zijn hemd gezet. Ook David, het hoofdpersonage, gaat zeker niet vrijuit en heeft nu en dan Patrick Bateman-achtige trekken in zijn bespiegelingen over het werk van R. Kelly of zijn haast robotische beschouwingen over zijn aan-af-relatie met zijn vriendin Naomi. Vuijsje slaagt erin iedereen een literair pak slaag te geven, van de Surinaamse, extreem materialistische vrouwen tot de zogenaamd weldenkende intellectuelen die geen enkel contact hebben met mensen met een migratie-achtergrond. In elk geval is het een roman die nagist en tot nadenken stemt als lezer.

Dumb & Dumber, want: David is weliswaar zelf geen intellectueel, en het zou verkeerd zijn om Vuijsjes hoofdpersonage te transponeren naar hemzelf, maar het constante gebruik van termen als "negerin" was zelfs in 2008 pijnlijk. Als witte schrijver uit de Vlaamse (lagere) middenklasse moet ik natuurlijk een slag om de arm houden, maar de losse en hypocriete seksuele moraal van zwarte Nederlanders die Vuijsje beschrijft voelt toch overdreven en pornografisch aan. Ik heb recensies opgezocht, en veel recensenten vonden 'Alleen maar nette mensen' blijkbaar grappig. Ik niet. Met wat goede wil kan je 'Alleen maar nette mensen' lezen als een nihilistische filering van zowel oppervlakkige zelfbenoemde progressieven als van hoe zwarte mensen in zowel Nederland als de Verenigde Staten vaak hun identiteit hebben geënt op de ergste uitwassen van het transactionele individualisme, maar omdat het hoofdpersonage David zelf behoorlijk dom is en zelf veel van die problemen kritiekloos reproduceert, vind ik het moeilijk om het boek aan te prijzen.

Aanbevolen voor: Goh. Daar weet ik nu eens geen antwoord op.

Auschwitz' epiloog

Auteur: Primo Levi

Titel: Het respijt

Taal: Nederlands (vertaald uit het Italiaans)

Categorie: autobiografie

Jaar van eerste uitgave: 1963

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: e-readerdump

Synopsis: Primo Levi beschrijft zijn tocht door Oost-Europa na zijn bevrijding uit Auschwitz.

Prima Primo, want: Van wat er allemaal gebeurde vlak na de bevrijding van de vernietigingskampen van het nazi-regime in 1945 is in de populaire cultuur weinig geweten, dus alleen dat al verdient een aanbeveling. Voor de rest zit je als lezer als het ware op Levi's schouder en ben je deelgenoot van zijn nog altijd relevante observaties van het Russische surrealisme-als-praktijk en de talloze kleurrijke personages die na hun behandeling als minder dan ongedierte geleidelijk aan terug weten open te bloeien op manieren die ze wellicht zelf niet direct zo beschouwen. Levi's relaas leest journalistiek. Het maakt een verwarrende en chaotische periode vlak na het einde van Wereldoorlog II toegankelijk en voegt hier en daar zelfs een vleug humor toe aan anders aardedonkere bespiegelingen.

Eerder spijtig dan een respijt, want: Liefhebbers van geschiedschrijving zullen mogelijk wat op hun honger blijven zitten naar bredere contexten van wat er allemaal gebeurde met voormalige kampbewoners na de bevrijding, maar dan lees je beter een historisch naslagwerk.

Aanbevolen voor: Iedereen die niet Dries Van Langenhove is (hoewel).

London after midnight

Auteur: Michel Faber

Titel: Lelieblank, scharlaken rood

Taal: Nederlands (vertaald uit het Engels)

Categorie: fictie

Jaar van eerste uitgave: 2002

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: e-readerdump

Synopsis: De parfummagnaat William Rackham beleeft een stijle opgang mee dankzij de prostituée Sugar, terwijl zijn eigen vrouw Agnes langzaam ten prooi valt aan waanzin.

Aangename aroma's, want: Hoewel het een klassieke kassei van een boek is, is 'Lelieblank' nooit saai of zwaar op de hand, en alle personages zijn volledig gerealiseerde figuren met een eigen belevingswereld, gedachten en mijmeringen. Hoewel soms metafictioneel, probeert het boek ook geen psychologische begrippen op te dringen aan de Victoriaanse leefwereld waarin die niet gekend waren, hoewel er uiteraard sprake is van diverse onopgeloste trauma's, schrijnend klasseverschil en een soort proto-feminisme hier en daar zijn opwachting maakt. Faber schuwt de pathetiek van een Dickens, en hoewel hij relatief trouw is aan de taal van die tijd, schrijft hij niet stoffig en pakt hij onderwerpen aan waar Victoriaanse schrijvers zelf liefst mijlenver van weg bleven.

Rood stoplicht, want: 'Lelieblank' meandert wel erg veel, en soms niet altijd met een duidelijk doel of idee. De alwetende verteller is in het begin zeer aanwezig maar sterft nagenoeg weg in de latere helft van het boek - een wat vreemde keuze en getuige van occasionele inconsistentie. Hier en daar glipt er een anachronisme in.

Aanbevolen voor: Zowat alle liefhebbers van literatuur, en zeker zij die tuk zijn op verhalen en personages in een Victoriaanse setting.

 

Van Duytschen bloede

Auteur: Boudewijn Büch

Titel: De kleine blonde dood

Taal: Nederlands

Categorie: pseudo-fictie

Jaar van eerste uitgave: 1982

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: e-readerdump

Synopsis: Büch overschouwt zijn (korte) vaderschap en linkt het terug aan zijn eigen moeilijke, getraumatiseerde en overheersende vader.

Kwetsbaar als een vlinder, want: Het eerder rurale Nederland van de jaren '50 en '60 waar helemaal geen sprake was van flower power en dat nog altijd gewrongen zat met zijn recente oorlogsverleden, dat brengt Büch helemaal tot leven in de tragische schets van zijn familie en zeker zijn dominante, mentaal zieke vader. Büch is nergens bitter, weeïg, of cynisch behalve waar hij met diepe ontroering probeert om de zeer vroegtijdige dood van zijn eigen zoontje om te zetten in iets dat zinvol is voor hemzelf. 'De kleine blonde dood' is een doorleefde mix van memoire en bespiegeling, oordeelt niet direct en laat ruimte aan de lezer om nader te komen naar de kern van het verdriet dat het boek kenmerkt zonder ook maar ergens de manipulatieve of emotioneel exhibitionistische toer op te gaan.

Raus, want: De nogal losse structuur neigt soms naar het incoherente.

Aanbevolen voor: Iedereen met interesse in onversneden tragedie en de 40 jaren Nederlandse geschiedenis van 1940 tot 1980.