Waanzin in Sint-Petersburg

Auteur: Fjodor Dostojevksi

Titel: Crime and punishment

Taal: Engels (vertaald uit het Russisch)

Categorie: fictie

Jaar van eerste uitgave: 1866

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekregen

Synopsis: De straatarme student Raskolnikov pleegt een dubbele moord om een theorie te bewijzen maar verdrinkt nadien in waanzin en schuldgevoelens. 

Gerechtigheid geschiede, want: De basisplot is ijzersterk en de kleurrijke personages spatten van de pagina's. 'Misdaad en straf' is zware lectuur, maar Dostojevski schrijft als een stoomtrein en is op zijn best als hij zijn personages de vrije hand laat in het construeren van hun redeneringen of het uitleggen van hun visies op de wereld. Dat klinkt voor sommigen misschien saai, maar dat is het beslist niet.

Dit lezen is eigenlijk de straf, want: Je moet er een goede dosis 19de-eeuwse sentimentaliteit en melodrama bij nemen die voor lezers anno nu soms neigt naar het potsierlijke. Dostojevski is clever genoeg dat je doorgaans negeert dat er wel erg veel toevalligheden de plot doen lopen zoals hij loopt, maar het is wel een ding.

Aanbevolen voor: Iedereen die houdt van literatuur.

Bedompte verzen

Auteur: D.A.M. Binnendijk (red.)

Titel: Dichters van dezen tijd (sic)

Taal: Nederlands

Categorie: poëzie

Jaar van eerste uitgave: 1950

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekregen van een vriend

Synopsis: Bloemlezing van Nederlandstalige dichters die in 1950 golden als hedendaags.

1950? Da's praktisch nu, want: Sommige dichters in dit verzamelwerk worden nog steeds gelezen, zoals Nijhoff, Van Ostaijen, Marsman of Vasalis. Je ontdekt ook auteurs die nu al lang vergeten zijn en vindt nu en dan eens een ruwe diamant of een intrigerend gedicht.

Dichters van verleden tijd, want: Dit "nu en dan" hierboven geeft het al weg: de meeste poëzie in deze verzamelaar leest als hopeloos oubollig - gedeeltelijk zijn de smaakpatronen en de stijlen in poëzie op 75 jaar tijd natuurlijk zwaar gewijzigd, maar er zit ook veel kaf tussen dan zelfs door een bril van die tijd al ouderwets, stijf en inhoudelijk arm oogt. Sommige poëzie had net zo goed zelfs uit 1850 kunnen komen.

Aanbevolen voor: Poëzie-afficionado's met wat tijd op overschot.

  

Stankrijk

Auteur: Alain Corbin

Titel: Pestdamp en bloesemgeur: een geschiedenis van de reuk

Taal: Nederlands (vertaald uit het Frans)

Categorie: non-fictie

Jaar van eerste uitgave: 1982

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekregen

Synopsis: Geschiedenis van (vooral) de stank in Frankrijk in de 18de en 19de eeuw 

Rozengeur, want: Je leest niet vaak een boek over reuk, wellicht één van onze meest verwaarloosde zintuigen als het aankomt op literatuur.

Wie 't eerste piept, z'n holleke riekt, want: Het is natuurlijk nogal niche en het is een eerder academisch werk.

Aanbevolen voor: Mensen met een erg brede interesse.

 

Soefisme voor de massa

Auteur: Rabindranath Tagore

Titel: Zwervende vogels

Taal: Nederlands (vertaald uit het Bengaals)

Categorie: poëzie

Jaar van eerste uitgave: 1941

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend

Synopsis: Bloemlezing uit het werk van de Indische dichter en Nobelprijswinnaar Tagore. 

Zwerf mee met de vlucht, want: Zelfs als je niet houdt van poëzie is het moeilijk om af te dingen op de soms bedrieglijk eenvoudige maar directe beeldspraak van Tagore, die vaak de elementen zelf voorziet van een kwetsbare bezieling en steeds probeert om de kern van de zaken te raken (er is geen kern).

Vlucht snel weg, want: Niet alle beeldspraak werkt altijd als je er even bij nadenkt en neigt soms naar mooischrijverij en effectbejag onder het mom van juist niet te neigen naar effectbejag.

Aanbevolen voor: Wie al redelijk vertrouwd is met poëzie en vooral niet-Westerse poëzie zal dit niet enorm indrukwekkend vinden, maar voor wie nog aan het begin van die reis staat, is 'Zwervende vogels' zeker een aanrader. Dit zeg ik niet met minachting - elke reis heeft een begin.

 

Clovis: the First Avenger

Auteur: Jeroen Wijnendaele

Titel: De wereld van Clovis

Taal: Nederlands

Categorie: non-fictie

Jaar van eerste uitgave: 2024

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekocht

Synopsis: *Clovis staat op het punt zich te laten dopen en kijkt naar de camera - record scratch*: "You're probably wondering how I got to this point." 'De wereld van Clovis' schetst het tot stand komen van het eerste Frankische koninkrijk tussen de Loire en de Schelde in de zesde eeuw.

Je frank valt, want: Wijnendaele is een academische historicus en dat voel je in zijn gevoeligheid voor nuance, maar hij is geen kamergeleerde en betrekt regelmatig ook de (huidige) kijk op historische evenementen en figuren (en wijst onvermoeibaar op de gevaren ervan om die zaken zonder nuance te gaan bedrijven, wat weer aansluit bij het eerste). 'De wereld van Clovis' is een boek dat als een goede docent de leerling bij de hand neemt, zonder betuttelend te zijn of de intelligentie van zijn publiek te beledigen.

Frankly, you won't give a damn, want: Het is niet dat voorkennis over het Laatromeinse Rijk in het Westen vereist is (vandaar ook de erg lange aanloop en wordingsgeschiedenis van de Franken om uiteindelijk bij Clovis te arriveren), maar het helpt een pak. 'De wereld van Clovis' is zeker geen kurkdroge academische turf, maar het is ook geen jolig boekje dat amusante anekdotes aaneenrijgt. Maar dat is eigenlijk geen kritiek.

Aanbevolen voor: Voor wie nog een gat in zijn memorie heeft rond de allervroegste Middeleeuwen (en dat zullen er heel veel zijn, of hun kennis zal vernauwd zijn tot de door Wijnendaele zo verafschuwde schema's met pijlen van "volksverhuizingen") en toch interesse heeft om die lacune op te vullen, is dit een ideaal boek.

 

Zonsverduistering in de lift

Auteur: Jeroen Brouwers

Titel: Zonsopgangen boven zee

Taal: Nederlands

Categorie: roman

Jaar van eerste uitgave: 1977

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: e-readerdump

Synopsis: Een man van bijna veertig zit vast in de lift met zijn veel jongere geliefde.

Een nieuwe dageraard breekt weldra aan, want: Op een paar vierkante meter lift in een waar huis clos haalt Brouwers krachttoeren uit met het Nederlands die zijn latere oeuvre goed voorafspiegelen en waarmee hij decennia eenzame hoogtes zou bereiken als romancier. De later bijna gebruikelijke Brouwers-thema's van zelfhaat, vernedering en verstikking tekenen allemaal present, in een barok tapijt van symboliek, mijmering, religie en beeldspraak.

Hoe weten we dat dit geen zonsondergang is, want: Dit is een zwaar boek, ondanks de talloze kleine hoofdstukken, en is al zijn sublieme taalspelen is het allesbehalve subtiel, soms dermate dat het zichzelf vaak herhalende werk tekenen vertoont van een vreemde soort meta-zelfhaat.

Aanbevolen voor: Wie toe is aan nog eens een brok high-browliteratuur.

 

Vier zielige oude mannen en één secreet

Auteur: Jeroen Brouwers

Titel: Stoffer & blik

Taal: Nederlands

Categorie: essay

Jaar van eerste uitgave: 2004

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: e-readerdump

Synopsis: Brouwers blikt terug op zijn eerste jaren als redacteur in Brussel bij Uitgeverij Manteau en de schrijvers die hij destijds leerde kennen.

Opgeruimd staat netjes, want: Een "terugblik" is nog mild te noemen, het is een keiharde afrekening. Vooral Angèle Manteau en de schrijvers Ward Ruyslinck en Karel Jonckheere krijgen er stevig van langs, maar buiten Herman Teirlinck worden ook andere toenmalige groten in hun hemd gezet als eerder benepen, zelfingenomen figuren met weinig talent, die in ontkenning leefden over hoe veel en hoe zwaar hun werk geredigeerd werd. Brouwers schiet niet zomaar vanuit de heup: hij staaft zijn afrekening met feiten, wat ze des te bijtender maakt. Het is ergens geruststellend dat de Vlaamse literaire wereld in de jaren '60 niet zo anders was als nu, met veel tere egootjes en erg veel middelmaat. Los daarvan haalt Brouwers wel fijne momenten op die hij persoonlijk beleefde met bv. Gijsen of Jonckheere, het is niet alsof het één en al vitriool is dat van de pagina's druipt.

Laat het stof maar liggen, want: Alle betrokkenen waar Brouwers over schrijft waren dood op het moment dat 'Stoffer & blik' verscheen dus ze hebben zich nooit kunnen verdedigen. Maar eerlijk gezegd denk ik niet dat ze dat hadden gekund.

Aanbevolen voor: Brouwers-fans, fans van polemieken.