Dry your eyes mote

Auteur: Larry Niven en Jerry Pournelle

Titel: The Mote in God's Eye

Taal: Engels

Categorie: Fictie

Jaar van eerste uitgave: 1974

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: Kerstcadeau

Synopsis: In 3012 ontdekt een militaire missie voor het eerst het bestaan van een buitenaardse beschaving. Pour la petite histoire: ik kreeg dit boek als kerstcadeau maar toen ik erin begon te lezen herinnerde ik me dat ik dit boek al eens gelezen had. Ik had het ontleend uit mijn lokale bib toen ik een jaar of 12 was.

Goddelijk, want: De invloed die 'God's Eye' later had op fictie rond een eerste contact tussen mensen en buitenaardse wezens, is moeilijk te onderschatten. In die zin leest het boek als een interessante tegenhanger van 'Solaris' van Stanislaw Lem. Waar bij Lem niet-menselijke intelligentie fundamenteel onkenbaar is of in het geval van Arthur C. Clarke zo geavanceerd dat mensen ze erg moeilijk kunnen begrijpen, borduren Niven en Pournelle voort op een eerder rationalistische insteek - een andere beschaving zal ook wel bepaalde gelijkaardige karakteristieken hebben als de onze, want anders kom je zo ver niet. De anderen worden hier niet per se weggezet als een bedreigend collectief of een stand-in voor een politieke vijand van toen (de Sovjetunie en de Amerikanen zijn zelfs versmolten in dit universum).

Toch een splinter, want: Je kan er niet omheen dat 'God's Eye' gebouwd is op een nogal neerbuigende visie tegenover andere culturen. Weliswaar zijn de 'Moties' geen hersenloos collectief, maar hun kastenmaatschappij laat weinig ruimte voor individualiteit en het warmbloedige macho-militarisme voelt anno 2019 echt wel gedateerd aan.

Aanbevolen voor: Wie graag wil instappen in een sci-fi-klassieker en er bepaalde dingen maar voor lief bij neemt.

To kill a family

Auteur: Truman Capote

Titel: In Cold Blood

Taal: Engels

Categorie: Non-fictie

Jaar van eerste uitgave: 1966

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: Geleend van een broer

Synopsis: In 1959 worden vier leden van de familie Clutter brutaal vermoord in een inbraak voor een vrij geringe buit. Capote chroniqueert het wel en wee van de daders, onderzoekers en nabestaanden over de maanden die erop volgen, tot en met de executie van de daders. Hij werkte hieraan overigens samen met Harper Lee, die andere titaan van Amerikaanse literatuur uit die periode, en dat merk je soms ook aan de stijl.

Cool, want: 'In Cold Blood' zette zowat de naoorlogse standaard voor journalistiek-documentair schrijven geschoeid op de leest van een roman. In alles is Capote zowel een erg gedetailleerde en toegankelijke journalist als een meesterlijke verhalenverteller, waarmee hij wellicht één van de ultieme 'middlebrow'-boeken aller tijden afleverde.

Te koud, want: De grens opzoeken tussen fictie en waarheid vind je toch altijd wat moeilijk, en je prefereert ofwel pure fictie, ofwel droge documentaires.

Aanbevolen voor: Elke lezer met ook maar een kleine interesse in volbloed Americana uit de jaren '60.

De Euraziatische kans van de eeuw

Auteur: Pieter Verstraete
Titel: Winnen met de Chinezen
Taal: Nederlands
Categorie: Non-fictie
Jaar van eerste uitgave: 2019
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: Ik hielp hem schrijven
Synopsis: Je kan niet succesvol zakendoen met Chinese ondernemingen zonder China goed te begrijpen. Aan naïviteit noch aan paranoia hebben we een boodschap.
Winnen zonder strijd, want: Ik hielp het boek schrijven, dus wat had je gedacht? Maar in alle ernst: ik ben er heel erg trots op, en ik geloof dat Pieter Verstraete als sinoloog én zakenman als geen ander een inzicht kan bieden in de geest van het moderne China zonder te vervallen in makkelijke clichés of een droge geschiedschrijving. Hij verstaat zijn vak en verstaat het goed.
O nee, het Gele Gevaar, want: China interesseert je niet (een vergissing).
Aanbevolen voor: Iedereen die zich afvraagt hoe het nu verder moet in deze ongetwijfeld 'Aziatische Eeuw' en hoe we er het best mee omgaan zonder onszelf te verloochenen.

Van je melkboer moet je 't hebben

Auteur: Anna Burns
Titel: Milkman
Taal: Engels
Categorie: Proza
Jaar van eerste uitgave: 2018
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: Geleend van mevrouw Leemans
Synopsis: Een jonge Noord-Ierse vrouw wordt voortdurend lastiggevallen door een oudere man met de bijnaam "de melkboer". Het verhaal is een story-telling flashback vanaf het moment dat bekend wordt dat de melkboer dood is.
Give me a Red Right Hand, want: Burns weet de sociale beklemming van het Noord-Ierland van tijdens de 'Troubles' erg goed weer te geven en kan uit luttele seconden vertelde tijd pagina's en pagina's gedachten, gevoelens, analyses en relaties puren.
Aye, the Troubles, want: Je weet als lezer al vrij snel waar het allemaal heen gaat en de beklemming doet het leestempo soms so hard vertragen dat je de plot (die al bij al vrij eenvoudig is) wat te overladen begint te vinden - te overspannen - voor wat hij is.
Aanbevolen voor: Neem mijn eerder negatieve mening niet zomaar voor waarheid aan, want het boek werd door critici en lezers overladen met positieve recensies.

De schijnzwaan

Auteur: A.F.Th. Van der Heijden
Titel: Mooi doodliggen
Taal: Nederlands
Categorie: Proza
Jaar van eerste uitgave: 2018
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: Gekocht
Synopsis: De Russische journalist Moerasjko ondergaat een schijnexecutie en verpest die zelf.
Laat de BUK feestelijk knallen, want: De intense lijflijke en romantische band tussen Moerasjko en Yulia spat van de pagina's en dat is in Nederlands proza van de laatste 30 jaar een ware verfrissing. De droge humor vormt zoals de beste droge humor tevens de beste pendant voor de tragiek van het boek.
Hollander, blijf bij uw dijken, want: Het boek heeft iets te lang nodig om terug goed op gang te komen na de halverweegse tilt, alsof Van der Heijden zelf even niet meer wist waar het nu precies heen moest. Jammer dat het hoge niveau van in het begin zich niet doorzet.
Aanbevolen voor: Wie zeer actuele literatuur wil lezen met een blik die graag en met kennis van zaken buiten onze Noordzeese tochtgaten kijken.

Een overdosis jaren '70

Auteur: Richard Littler
Titel: Discovering Scarfolk
Taal: Engels
Categorie: Proza
Jaar van eerste uitgave: 2014
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: Geleend van mijn broer
Synopsis: In de vorm van een verknipte journalistieke reportage wordt uitgevist wat er geworden is van een vermiste man en zijn twee zoontjes, die alledrie (?) samen kwamen vast te zitten in een soort horresco referens van de jaren '70.
Eat your kids before playing, want: De visuele stijl van het boek, allemaal samengesteld uit de blog van Littler, voelt erg goed aan op welke vlakken in de 21ste eeuw de jaren '70 van de 20ste de ultieme 'uncanny valley' zijn van de moderniteit.
Satanic panic, want: Littler doet, jammer genoeg, eigenlijk té hard zijn best. Hij wilde én absurdisme, én psychologische horror, én popcultuur, én creepypasta, én én én zo veel tegelijk dat de honderden twists uiteindelijk een voorspelbare indruk maken.
Aanbevolen voor: Wie net het tussen duizenden stoelen vallen een aantrekkelijk concept vindt.

Lachen met astronomen, pony's en Brontë

Auteur: Kate Beaton
Titel: Hark! A Vagrant
Taal: Engels
Categorie: Comic
Jaar van eerste uitgave: 2011
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: Geleend van mijn broer
Synopsis: Levendig getekende korte gags, comics en parodieën op historische, wetenschappelijke en literaire thema's.
Honey, that man is an artist! want: Beaton bezit de uitzonderlijke gave van tamelijk intellectuele materie toegankelijk én grappig te maken, en kan bovendien in enkele grove pennenstreken uitmuntend grappige figuren en gezichten tekenen. En passant heeft ze er nog iets mee te zeggen ook.
Ladies, please, want: Misschien zijn sommige verwijzingen wel een beetje aan de obscure kant als je kennis van Angelsaksische literatuur aan de zuinige kant is.
Aanbevolen voor: Al wie denkt dat feministen niet grappig kunnen zijn, en wie weet dat ze dat wel vaak zijn.

Koppig als een bergezel

Auteur: Paolo Cognetti
Titel: De acht bergen
Taal: Nederlands (vertaald uit het Italiaans)
Categorie: Fictie
Jaar van eerste uitgave: 2016
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: Geleend van mijn ouders
Synopsis: De stadsjongen Pietro komt elke zomer naar de bergen van de Vallei van Aosta en smeedt daar een levenslange vriendschap met de lokale jongen Bruno.
Geen berg te hoog, want: Cognetti heeft een vaste, trefzekere pen die altijd onwrikbaar blijft tussen te droog of te veel olijfboom- (of alpenalm) belletrie. Geen clichés, maar onverzettelijke stugheid.
Ik krijg al hoogteziekte, want: Uiteindelijk is het boek wat het is, je verspilt er je tijd niet meer maar je hebt ook niet het gevoel van een ijzingwekkende hoogtestage terug te komen.
Aanbevolen voor: Wie toe is aan de volgende etappe na 'middlebrow'-lectuur.

Uit de mantel geveegd

Auteur: Nikolai Gogolj
Titel: De mantel
Taal: Nederlands (vertaald uit het Russisch)
Categorie: Drama
Jaar van eerste uitgave: 1842
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: Geleend van een vriendin
Synopsis: Het leven van een Petersburgse bureaucraat komt op zijn kop te staan na de aankoop van een nieuwe overjas.
We komen allemaal uit Gogoljs overjas, want: Misschien is dit Gogolj op zijn piek - trefzeker, geworteld in zowel de deerniswekkende realiteit van 'kleine mensen' als in onzekere en mistige magie.
Hou je jas maar aan, want: Je leest liever dikke turven.
Aanbevolen voor: Wie Gogolj eens wil lezen maar zich nog niet wil wagen aan zijn chefs d'oeuvre.

Wegrotten in waanzin

Auteur: Nikolai Gogolj
Titel: Het dagboek van een waanzinnige
Taal: Nederlands (vertaald uit het Russisch)
Categorie: Fictie
Jaar van eerste uitgave: 1835
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: Geleend van een vriendin
Synopsis: Een schlemielige ambtenaar verliest de trappers.
Kroon mij koning van Spanje, want: Gogolj slaagt erin de dunne lijn te bewandelen tussen spot en een psychologische inkijk in de geest van iemand die stuk voor stuk zijn greep verliest op de realiteit. Er hoeft geen tekeningetje bij dat geesteszieken in de 19de eeuw niet bepaald zachtzinnig behandeld werden.
Steek me in het cachot, want: Voor een moderne lezer is het psychische verval van het hoofdpersonage enigszins voorspelbaar.
Aanbevolen voor: Wie nog niet echt klaar is voor de grootmeesters in het psychologische dagboekgenre zoals Dostojevski of Auster.

De antichrist aan de Dnjepr

Auteur: Nikolai Gogolj
Titel: Een vreselijke wraak
Taal: Nederlands (vertaald uit het Russisch)
Categorie: Fictie
Jaar van eerste uitgave: 1832
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: Geleend van een vriendin
Synopsis: Een trotse kozak komt oog in oog te staan met een boosaardige magiër.
Magisch, want: De onversneden Romantische stijl van dit kortverhaal en de door Gogolj duidelijk erg geliefde Oekraïense landschappen geven dit verhaal een sprookjesachtige luister.
Op de brandstapel, want: De afwikkeling is nogal abrupt.
Aanbevolen voor: Wie zich graag verdiept in een bezielde vertelling vol magie en de typische West- en Centraal-Europese verhalen wat beu is.

De dorpsidioten

Auteur: Nikolai Gogolj
Titel: De revisor
Taal: Nederlands (vertaald uit het Russisch)
Categorie: Drama
Jaar van eerste uitgave: 1836
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: Geleend van een vriendin
Synopsis: Een wat ingeslapen stadje in Rusland breekt uit in algemene hysterie over de komst van een vermeende imperiale inspecteur.
Bis, want: In de traditie van klassieke satiristen en komedieschrijvers als Voltaire roept Gogolj levendige, karikaturale stock characters in het leven die op twee eeuwen weinig aan kracht ingeboet hebben.
Boe, want: Erg hoogstaande dramaturgie is dit niet - komedie van deze soort geldt vandaag als nogal boers en meer op de leest geschoeid van een enthousiast amateurgezelschap dan dat het in de smaak zou vallen bij een verfijnd publiek.
Aanbevolen voor: Liefhebbers van zwierige volkse komedie.

Othello in the gaskamer

Auteur: Caryil Philips
Titel: The Nature of Blood
Taal: Engels
Categorie: Fictie
Jaar van eerste uitgave: 1997
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: Geleend van een vriendin
Synopsis: 'The Nature of Blood' presenteert een mix tussen het verhaal van de Joodse Eva die net door de Britten uit een vernietigingskamp is bevrijd, een portret van een zwarte generaal waar Shakespeares 'Othello' op gebaseerd is, en enkele verhalende tussenschotten met verbindende personages.
Hath a Jew not eyes, want: Philips laat de lezer in zijn Venetiaanse passages zelf mee met de generaal zowel stad als verhaal langzaam terugrollen, terwijl de postmoderne schetsen van Eva's PTSD en mengeling aan herinneringen en hallucinaties knap de indringende fragmentatie van een psyche weergeven. Philips doet niet aan makkelijk effectbejag maar is een competente dirigent van een tragedie waar je moeilijk van kan wegkijken.
Gezonken in het kanaal, want: Al bij al zijn de verbindende draden tussen de twee hoofdplotlijnen eerder dun. Bovendien wordt een vrij voor de hand liggende kwestie uit de weg gegaan - de implicaties van de vlucht van vele Joden naar het vroege Israël van de late jaren '40.
Aanbevolen voor: De meer geavanceerde lezer met een oog en oor voor de stem van historische en hedendaagse minderheden.

Witte olie

Auteur: Helon Habila
Titel: Oil on Water
Taal: Engels
Categorie: Fictie
Jaar van eerste uitgave: 2010
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: Geleend van een vriendin
Synopsis: Een jonge journalist trekt de verraderlijke delta van de Niger-rivier binnen samen met een oude rot in het vak om een ontvoerde Engelse vrouw op te sporen.
Water is thicker than blood, want: Je kan de klamme hitte, oilieverontreiniging en de spanning haast van de pagina's likken. Habila legt een transparante zoektocht naar een MacGuffin over een coming-of-ageverhaal dat afwisselt tussen hardheid en nuance. 'Heart of Darkness' is nooit veraf.
Drill, baby, drill, want: Meer politiek georiënteerde lezers zullen misschien op hun honger blijven naar nog meer diepgang, ook al is dat niet de richting die het boek de lezer per se wil uitsturen. Misantropen zullen eveneens altijd zweren bij nog donkerder lectuur.
Aanbevolen voor: Wie kennis wil maken met literatuur uit Nigeria maar liever de 'olijfboomboeken' schuwt.

The Lord of the Onion Rings

Auteur: Junot Díaz
Titel: The Brief, Wondrous Life of Oscar Wao
Taal: Engels
Categorie: Fictie
Jaar van eerste uitgave: 2007
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: Geleend van een vriendin
Synopsis: Een familie Dominicaans-Amerikanen spartelt in alle macht tegen de vloek die hangt boven hun geslacht, met even veel komische als tragische gevolgen. De focus ligt op de eenzame, obese Oscar uit de titel.
Ay caramba: Diaz' taalgebruik is een spitante wervelwind aan straattaal, 'Spanglish', verwijzingen naar nerdy sci-fi en fantasy en met een harde kern van mededogen en observatie.
No señor, want: Voor sommige lezers zullen de (nochtans zeer onderhoudende) voetnoten wat te pedant overkomen, en voor wie totaal geen kaas heeft gegeten van fantastische fictiegenres zal er nu en dan wel een drempel opdoemen.
Aanbevolen voor: 'Poptimistische' literatuurliefhebbers die willen smullen van een hybride tussen ernst en humor, stilistische hoogstand en pop.

De witte wreker

Auteur: Doug Moench, Don Perlin (bedenkers), Charlie Huston (schrijver)
Titel: Moon Knight vol. 3
Taal: Engels
Categorie: Comic
Jaar van eerste uitgave: 2006
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: Geleend van een vriend
Synopsis: Wat als Batman SPD had en mensen molde?
Ik ben de dreiging die flappert door de nacht, want: In tegenstelling tot andere comics hebben veel nevenpersonages hier een bijzonder kleurrijke en vaak ook erg menselijke eigenheid. De Mexicaanse broers-luchadores in het finale hoofdstuk zijn fantastische, nu ja, comic reliefs. De achtergrond van de 'Civil War' die veel mensen nu ook kennen uit de MCU-films is mooi meegenomen.
Naar de maan ermee, want: Wat in de kern uiteindelijk overblijft wordt niet echt aangelengd met erg veel diepgang - Marc Spector raakt nooit los van zijn wrede alter-ego. Ik had ook graag wat meer interactie gezien met de Punisher, die op veel vlakken een gelijkaardig personage is.
Aanbevolen voor: Mensen die houden van visceraal geweld bij hun vigilantes - en, het moet gezegd, prima tekenwerk.

Een duistere Duitser

Auteur: Till Lindemann
Titel: In stillen Nächten
Taal: Duits
Categorie: Poëzie
Jaar van eerste uitgave: 2013
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: Kerstcadeau
Synopsis: De frontman en zanger van Rammstein schrijft ook gedichten.
Jawohl, want: Voor wie houdt van de soms burleske en gothic teksten van Rammstein is hier meer van hetzelfde voorhanden, en bovendien is het een erg mooi gestileerde uitgave.
Nein bitte, want: Was Lindemann niet beroemd, had deze bundel nooit het daglicht gezien. Het is niet dat de gedichten per se slecht zijn, maar er zijn er veel te veel en al te vaak vervalt Lindemann in dezelfde beeldspraken, metaforen en wendingen. Het is duidelijk dat Rammstein zijn lyrisch talent versterkt en verstevigt. Alleen in het wild is Lindemann een doorgaans middelmatige dichter. Een betere redacteur had kunnen zorgen voor een betere bundel.
Aanbevolen voor: Literair aangelegde fans van Rammstein.