Fetisj en racisme

Auteur: Robert Vuijsje

Titel: Alleen maar nette mensen

Taal: Nederlands

Categorie: fictie

Jaar van eerste uitgave: 2008

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: e-readerdump

Synopsis: De jonge David, telg uit een chique Amsterdamse familie, voelt zich vervreemd van zijn eigen omgeving en verkent zijn hang naar zwarte vrouwen.

Vele gouden tanden waard, want: De droge beschrijvingen van het achteloze racisme, het nepotisme en de eigendunk waarvan de Nederlandse samenleving doordrenkt zijn, ook en vooral bij de rijkere lagen van de bevolking, zijn een frisse wind. Het professionele commentariaat wordt genadeloos in zijn hemd gezet. Ook David, het hoofdpersonage, gaat zeker niet vrijuit en heeft nu en dan Patrick Bateman-achtige trekken in zijn bespiegelingen over het werk van R. Kelly of zijn haast robotische beschouwingen over zijn aan-af-relatie met zijn vriendin Naomi. Vuijsje slaagt erin iedereen een literair pak slaag te geven, van de Surinaamse, extreem materialistische vrouwen tot de zogenaamd weldenkende intellectuelen die geen enkel contact hebben met mensen met een migratie-achtergrond. In elk geval is het een roman die nagist en tot nadenken stemt als lezer.

Dumb & Dumber, want: David is weliswaar zelf geen intellectueel, en het zou verkeerd zijn om Vuijsjes hoofdpersonage te transponeren naar hemzelf, maar het constante gebruik van termen als "negerin" was zelfs in 2008 pijnlijk. Als witte schrijver uit de Vlaamse (lagere) middenklasse moet ik natuurlijk een slag om de arm houden, maar de losse en hypocriete seksuele moraal van zwarte Nederlanders die Vuijsje beschrijft voelt toch overdreven en pornografisch aan. Ik heb recensies opgezocht, en veel recensenten vonden 'Alleen maar nette mensen' blijkbaar grappig. Ik niet. Met wat goede wil kan je 'Alleen maar nette mensen' lezen als een nihilistische filering van zowel oppervlakkige zelfbenoemde progressieven als van hoe zwarte mensen in zowel Nederland als de Verenigde Staten vaak hun identiteit hebben geënt op de ergste uitwassen van het transactionele individualisme, maar omdat het hoofdpersonage David zelf behoorlijk dom is en zelf veel van die problemen kritiekloos reproduceert, vind ik het moeilijk om het boek aan te prijzen.

Aanbevolen voor: Goh. Daar weet ik nu eens geen antwoord op.

Auschwitz' epiloog

Auteur: Primo Levi

Titel: Het respijt

Taal: Nederlands (vertaald uit het Italiaans)

Categorie: autobiografie

Jaar van eerste uitgave: 1963

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: e-readerdump

Synopsis: Primo Levi beschrijft zijn tocht door Oost-Europa na zijn bevrijding uit Auschwitz.

Prima Primo, want: Van wat er allemaal gebeurde vlak na de bevrijding van de vernietigingskampen van het nazi-regime in 1945 is in de populaire cultuur weinig geweten, dus alleen dat al verdient een aanbeveling. Voor de rest zit je als lezer als het ware op Levi's schouder en ben je deelgenoot van zijn nog altijd relevante observaties van het Russische surrealisme-als-praktijk en de talloze kleurrijke personages die na hun behandeling als minder dan ongedierte geleidelijk aan terug weten open te bloeien op manieren die ze wellicht zelf niet direct zo beschouwen. Levi's relaas leest journalistiek. Het maakt een verwarrende en chaotische periode vlak na het einde van Wereldoorlog II toegankelijk en voegt hier en daar zelfs een vleug humor toe aan anders aardedonkere bespiegelingen.

Eerder spijtig dan een respijt, want: Liefhebbers van geschiedschrijving zullen mogelijk wat op hun honger blijven zitten naar bredere contexten van wat er allemaal gebeurde met voormalige kampbewoners na de bevrijding, maar dan lees je beter een historisch naslagwerk.

Aanbevolen voor: Iedereen die niet Dries Van Langenhove is (hoewel).