Mistah Kurtz, he dead

Auteur: Joseph Conrad

Titel: Heart of Darkness
Taal: Engels
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 1902
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekocht
Synopsis: Charles Marlow monstert aan op een schip dat een hele vaart doet over de Congo-rivier om een zekere Kurtz te gaan zoeken, een handelaar die in het toenmalige gebied van de Vrijstaat Congo verloren is gegaan, en voor zijn broodheren enorm belangrijk is.
Aanrader, want: “Heart of Darkness” is een trage groeier. Het kan zijn dat je het past goed gaat vinden als het begint na te gisten, en dan pas de enorme duisternis van de omgevingen, de motivaties en de brutaliteit van de personages je begint te bekruipen. Bovendien is het boek ook de inspiratiebron geweest voor de film “Apocalypse Now” en heeft de citatenwereld er het lijntje “the horror, the horror” uit.
Afrader, want: Conrads proza is erg traag en kleverig. Hij zit met één been nog in de negentiende eeuw, en met het ander in iets anders, maar het is nooit echt duidelijk wat.
Aanbevolen voor: Wie een onvervalste klassieker zoekt.

Torture porn in Shakespeareaans Rome

Auteur: William Shakespeare
Titel: Titus Andronicus
Taal: Engels
Categorie: drama
Jaar van eerste uitgave: 1588
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekocht
Synopsis: De zegevierende generaal Titus Andronicus heeft af te rekenen met een hofintrige van de gevangen koningin der Goten, Tamora. Hun cyclus van wraak mondt uit in diverse fantasmagorische scènes.
Aanrader, want: Het geweld in ‘Titus Andronicus’ zou niet misstaan in de gemiddelde horrorfilm en neemt vaak de allures aan van een grand guignol. Het stuk werd geschreven in een periode waarin de zogenaamde wraakdrama’s zeer populair waren, en Shakespeare leek vastberaden daar nog een fikse schep bovenop te doen, in die mate zelfs dat je je kan afvragen of hij het al niet bedoelde als persiflage.
Afrader, want: Het is uiteindelijk wel een beetje afstompend. De kunstige verfilming heeft hetzelfde probleem.
Aanbevolen voor: Liefhebbers van antieke gruwel.

Verdwijnen in een papieren labyrint

Auteur: Franz Kafka
Titel: Het proces 
Taal: Nederlands (vertaald uit het Duits)
Categorie: Fictie
Jaar van eerste uitgave: 1925
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: Geleend
Synopsis: Josef K. wordt verdacht van een misdrijf dat hij niet kent, om een reden die hem onbekend is. Hij belandt in een complete nachtmerrie.
Aanrader, want: Dit duistere boek heeft niet voor niets het adjectief 'kafkaesk' opgeleverd en heeft decennia lang invloed gehad op schrijvers en artiesten die zich wijdden aan de bureaucratie als symptoom van een verstikkend en betekenisloos systeem waar mensen in verdwijnen.
Afrader, want: Hier en daar is Kafka stilistisch aan de onhandige kant.
Aanbevolen voor: Wie wil kunnen meespreken over de 'ur-text' rond existentiële vertwijfeling binnen een achteloos systeem.

Sardonische liefde

Auteur: Charles Baudelaire
Titel: Les fleurs du mal 
Taal: Frans
Categorie: Poëzie
Jaar van eerste uitgave: 1857
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: Gekocht
Synopsis: Baudelaire treedt op als een getormenteerde minnaar van stedelijk verval, nachtelijke Parijse escapades en het (onmogelijke) verlangen naar heling door liefde.
Aanrader, want: Zelfs na meer dan 150 jaar heeft dit werk niets aan vitaliteit, ritme en verbeeldingskracht ingeboet.
Afrader, want: 't is in 't Frans.
Aanbevolen voor: Een must-read voor elke melancholieke of chagrijnige ziel.

Duitse kolder in Nederland

Auteur: Heinrich Heine

Titel: Aus den Memoiren des Herrn von Schnabelewopski
Taal: Duits
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 1833
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekocht
Synopsis: Een luie maar nieuwsgierige jonge Duitser wordt naar Nederland gestuurd om daar te gaan studeren, maar zet er vooral ook door in het nietsdoen en de romanticus uithangen.
Aanrader, want: Ondanks zijn nu stoffige imago is Heine best geestig. De studentikoziteit druipt van het boekje af, en men kan in vele scènes makkelijk ook de wat ouderwetsere studenten herkennen die zich volop storten op het studentenclubleven.
Afrader, want: Als gevolg van zijn tijdsgeest is het een nogal misogyn boekje dat uiteindelijk weinig beklijft. De beschrijvingen van Nederland zelf zijn ook nogal generisch.
Aanbevolen voor: Wie iets obscuurs wil lezen van Heine en weinig tijd heeft.

Zotten in Engeland

Auteur: Emily Brontë

Titel: Wuthering Heights
Taal: Engels
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 1847
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekocht
Synopsis: Het wel en wee van drie generaties van twee families in Yorkshire – vooral hun wee. De centrifugale as van destructie wordt gevormd door Catherine en Heathcliff, gedoemde geliefden.
Wat heb ik geleerd: Ik begreep dat de ontstuimige emoties in het boek een sensatie waren in de context waarin het boek uit kwam, maar je kan niet ontkennen dat Heathcliff en Catherine overgedramatiseerde, halfpsychotische griezels zijn waar je geen enkele sympathie voor voelt.
Come home now, want: Hoe je het ook bekijkt, vooral Heathcliff is een personage dat je altijd zal bij blijven. Je kan hem dan misschien wel de verre literaire voorvader noemen van pulpfiguren als Edward Cullen uit ‘Twilight’, je kan tegelijk niet ontkennen dat zijn personage een unieke, boosaardige charme bezit en bij tijden zelfs medelijden opwekt.
Sterf, Kate Bush, want: Het is erg ergerlijk hoe dom de meeste personages in het boek zijn, of hoe ze zich nauwelijks bewust lijken van een context buiten de paar vierkante kilometer moeras en heides in Yorkshire die ze bewonen. Sommige emoties zijn ook erg van de pot gerukt, en je ziet er soms aan dat dit boek geschreven werd door iemand die erg weinig ervaring had met liefde of relaties.
Aanbevolen voor: Wie z’n ‘Twilight’ liefst in het origineel leest, of gewoon wie verzot is op 19de-eeuwse Engelse sentimentaliteit.

Man van papiermaché

Auteur: Peter Handke
Titel: Kaspar
Taal: Duits
Categorie: prozatheater
Jaar van eerste uitgave: 1967
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: verplichte lectuur
Synopsis: Een bewerking van de in Duitstalige landen genoegzaam bekende Kaspar Hauser-verhaalstof, waarin Kaspar deze keer optreedt als een soort nukkige Elkerlyck, en een klankbord vormt voor de bizarre, politiek getinte machinaties van de evenzeer andere, van de pot gerukte personages in het stuk.
Ich will ein Reiter werden, want: Wie op z’n minst een beetje vertrouwd is met Kaspar Hauser, moet dit alleszins een interessante invalshoek vinden. Handke is hier compromisloos postmodern en heeft hier een in principe onspeelbaar toneelstuk geschreven waarin verschillende literaire conventies helemaal overhoop gehaald worden. Het is misschien niet zo agressief als Publikumsbeschimpfung, maar daarom niet minder boeiend.
Entartete Kunst, want: Na een tijd wordt “Kaspar” wel tamelijk drammerig en cerebraal. Interessant staat ook niet gelijk aan aangenaam, vlot of meesterlijk.
Aanbevolen voor: Wie kennis wil maken met Kaspar Hauser of met Peter Handke door een bevreemdende lens.

Eerloze media

Auteur: Heinrich Böll
Titel: Die verlorene Ehre der Katarina Blum
Taal: Duits
Categorie: Fictie
Jaar van eerste uitgave: 1974
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekocht
Synopsis: Een artikel in de roddelpers verwoest het leven van een onschuldige jonge vrouw.
Aanrader, want: Het boek slaagt erin woede op te wekken jegens de ranzigheid en sensatiezucht van de roddelpers, wat het perspectief breder maakt dan alleen Duitsland.
Afrader, want: Alles is nogal zwart-wit beschreven. De riooljournalist is een varken zonder menselijke kwaliteiten, terwijl Katarina (de naam ook!) een haast kuise engel is.
Aanbevolen voor: Liefhebbers van mediakritische verhalen die vlot weglezen.

Mystiek op z'n Duits

Auteur: Herman Hesse
Titel: Siddhartha
Taal: Duits
Categorie: Fictie
Jaar van eerste uitgave: 1922
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekocht
Synopsis: Siddhartha, een eeuwig zoekende Indische man, probeert het geheim te vinden van het geluk.
Aanrader, want: De lyrische, neoromantische stijl is al bij al vrij ingehouden, en probeert ook op een begrijpelijke manier oosterse filosofie aan te kaarten.
Afrader, want: Filosofie en spiritualiteit zijn niets voor jou, zeker niet als ze uit het oosten komen.
Aanbevolen voor: Lezers met een fascinatie voor oosterse filosofie die eens wat anders willen dan simpele introducties.

De roddelpers in Rome

Auteur: Gaius Suetonius Tranquillus
Titel: De vita caesarium
Taal: Nederlands (vertaald uit het Latijn)
Categorie: geschiedenis (met fictionele elementen)
Jaar van eerste uitgave: 121
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend
Synopsis: In sappig detail en met veel gevoel voor groteske humor schrijft Suetonius over de opkomst, het leven en de dood van de eerste elf keizers van het Romeinse Rijk, plus Julius Caesar.
Aanrader, want: Suetonius ligt aan de bron van vele weetjes die mensen zich herinneren over de keizers – de vastberaden Augustus, de waanzinnige Caligula die zijn paard tot consul benoemde, Claudius de kreupele, en Nero als psychopaat met een moedercomplex om u tegen te zeggen. Alles leest bijzonder vlot weg, en heeft onder zijn dun historisch laagje het allure van een smeuig roddelblaadje.
Afrader, want: Voor de soms twijfelachtige historische waarheid moet je ’t niet lezen. Als je op zoek bent naar een serieus naslagwerk, ga je beter ten rade bij Tacitus, die de onderwerpen ernstiger behandelt en er nog een dosis politieke woede en stilistische hoogstand bovenop gooit.
Aanbevolen voor: Wie interesse heeft in vroegimperiale Romeinse geschiedenis en voor wie het niet al te ernstig moet zijn. Ofwel verkneukel je je graag in de grandguignoleske anekdotes.