Een wandelend slagschip

Auteur: Ferdinand Bordewijk

Titel: Karakter

Taal: Nederlands

Categorie: Fictie

Jaar van eerste uitgave: 1938

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: Gedownload als e-book

Synopsis: Jakob Katadreuffe groeit als bastaard op van een arme maar hard werkende en strenge moeder, en neemt zich voor om zich weg uit zijn armoedige afkomst op te wikkelen via een juristenbaan, waarbij hij meermaals oog in oog komt te staan met zijn natuurlijke vader, de afschrikwekkende deurwaarder A.B. Dreverhaven.

Sterk karakter, want: Bordewijk toont zich op vele vlakken een absolute meester van de Nederlandse taal in zijn industriële hamerslagen van zinnen en vergelijkingen, en schroeft het soms wat saaie genre van de bildungsroman op tot fantastische hoogtes, waarbij de typische mijlpalen van de bildungsroman bijzaak zijn in de psyche en de daden van zijn vervormde maar toch zeer menselijke personages uit het Rotterdam van de jaren '20 en '30 van de vorige eeuw. Alleen al de beschrijvingen van Dreverhaven die zich als een wandelend slagschip, met minachting en doodsverachting begeeft door de duisterste wijken van Rotterdam, zijn simpelweg adembenemend.

Een uitzetting dreigt, want: Alles wat ik minder vind aan deze roman, is gewoon mierenneukerij.

Aanbevolen voor: Wie nog eens aangenaam verrast wil worden door wat het Nederlands kàn als romantaal.

De Arm & Joe

Auteur: Tommy Wieringa

Titel: Joe Speedboot

Taal: Nederlands

Categorie: Fictie

Jaar van eerste uitgave: 2005

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: Gedownload als e-book

Synopsis: Als jonge tiener belandt Frans Hermans in een rolstoel na een zwaar ongeval. Hij raakt nadien o.a. bevriend met de excentrieke, levenslustige 'Joe Speedboot', een jongen van dezelfde leeftijd en inwijkeling in het ingeslapen dorp Lomark.

Full speed ahead, want: 'Joe Speedboot' is tegelijk een coming-of-age-document dat veel Nederlanders en Vlamingen die opgroeiden in de jaren '80 en '90 bekend zal voorkomen door zijn mengeling aan naïviteit en cynisme, en tegelijk is het ondanks de donkere ondertoon ook oprecht vrolijke roman die getuigt van een levenslust en een wil tot geloven in grotere, betere dingen.

Met man en muis vergaan, want: Je kan argumenteren dat Joe, Frans en anderen tegenover het personage PJ Eilander zijn als pakweg de bewonderaars van Lux uit 'The Virgin Suicides' (tegelijk een mystifiëring en een objectivering van een meisje) en dus een product van hun tijd, maar kan je "een product van hun tijd" inroepen als excuus voor de periode waarin Wieringa schreef, wat maar 15 jaar geleden is? Lastige vraag.

Aanbevolen voor: Wie nog eens een dolle maar tegelijk ook verhoogde en bijtijds zelfs semi-filosofische kermisrit wil maken door de laatste decennia van het 20ste-eeuwse platteland van de Lage Landen.

Koffie met wat extra tijd

Auteur: Toshikazu Kawaguchi
Titel: Before the Coffee Gets Cold
Taal: Engels (vertaald uit het Japans)
Categorie: Fictie
Jaar van eerste uitgave: 2015
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: Geschenk
Synopsis: Een ondergrondse, kleine koffiebar in Tokyo laat bezoekers toe om door de tijd te reizen zolang de speciale koffie die ze daartoe geserveerd krijgen, niet koud wordt.
1.12 Gigawatts, want: Het aspect van tijdreizen wordt vooral gebruikt om menselijke, vaak melancholische verhalen te vertellen en wordt nooit zoetsappig of uitleggerig. Je hebt het gevoel dat de personages plausibele, levende mensen zijn en de stijl is nooit minder dan gepast bengelend tussen art house cinema en een middlebrow blockbuster. De dialogen zijn vinnig, ook (het verbaast niet dat het verhaal oorspronkelijk begon als een toneelscript).
De koffie is al lang koud, want: Het is erg makkelijk om op 'Before the Coffee' een soort oriëntalistisch sjabloon toe te passen, al kan je dat Kawaguchi natuurlijk helemaal niet kwalijk nemen.
Aanbevolen voor: Wie wel nog eens toe is aan een Japanner maar niet voor Murakami wil kiezen. 

 

Wij komen in vreemde vrede

Auteur: Ursula K. Le Guin

Titel: Linkerhand van het duister

Taal: Nederlands (vertaald uit het Engels)

Categorie: Fictie

Jaar van eerste uitgave: 1969

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gedownload als e-book

Synopsis: Genly Ai, een Afgezant van de Menselijke Oecumene, ergens duizenden jaren in de toekomst, probeert de wereld Winter te overtuigen zich bij de Oecumene af te sluiten. In dit universum is er al eerder een diaspora geweest van de mensheid, waardoor vele menselijke beschavingen zich in lichtjaren isolatie van elkaar ontwikkeld hebben. Ai raakt er betrokken bij de lokale politiek en samenleving.

Laat het schip van de Oecumene komen, want: De voorstelling van de genderfluïde bewoners van Winter is jaren voor op zijn tijd in termen van nuance en normalisering - de bewoners van Winter worden niet tot dit opmerkelijke genderfeit gereduceerd. De langzaam groeiende vriendschap, misschien zelfs platonische liefde tussen Genly Ai en Estraven is beschreven op een subtiele, fijne manier die een lans breekt voor interculturele verstandhoudingen.

Terug naar Hain ermee, want: Mogelijk ligt het aan de vertaling die ik las, die hier en daar knullig was, maar het verhaal heeft soms wat moeite om fijnmaziger te worden over de culturen van Winter, waardoor het sciencefictioncliché van een monocultuurplaneet hier en daar wel dreigt.

Aanbevolen voor: Liefhebbers van sf-klassiekers die niet steeds weer dezelfde harde sf willen voorgeschoteld krijgen van Asimov of Clarke. 

Bij de ballen van Ouranos

Auteur: Stephen Fry

Titel: Mythos

Taal: Nederlands (vertaald uit het Engels) 

Categorie: Anthologie

Jaar van eerste uitgave: 2020

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend van een vriendin

Synopsis: Met zijn karakteristieke humor en eruditie geeft Stephen Fry een overzicht van de belangrijkste mythes van het Oude Griekenland, van het ontstaan van de goden tot de daden en legendes van hun eerste generaties (semi-)sterfelijke nazaten.

Zing, o muze, want: Zoals je mag verwachten van Fry, schrijft de man even onderhoudend als hij spreekt en acteert. Hij gaat ook sommige complexe, tegenstrijdige of ronduit bizarre aspecten van sommige mythes niet uit de weg en schoont ze ook niet op voor de sensibiliteiten van een modern publiek, een verleiding waaraan auteurs van de 19de eeuw tot en met nu soms moeilijk aan kunnen weerstaan. 

Eeuwige nacht valt over mijn ogen, want: Als auteur maak je keuzes, en 'Mythos' is al een tamelijk lijvig boek, maar wat meer inzicht in wat deze verhalen voor de Antieken betekenden was misschien geen overbodige luxe geweest. De taalweetjes hadden misschien ook niet zo verweven moeten zijn in de tekst zelf, maar anders gestructureerd.

Aanbevolen voor: Voor wie zijn of haar kennis wil opfrissen van de Griekse mythes of er eigenlijk haast niets over weet, is 'Mythos' een zeer degelijk beginpunt