Gentse spanning en weerspannigheid

Auteur: Lars Bernaerts, Lieselot De Taeye (red.)

Titel: Rebellie in de Gentse letteren: literaire stroppendragers van de middeleeuwen tot nu

Taal: Nederlands

Categorie: essays

Jaar van eerste uitgave: 2023

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: cadeau

Synopsis: 22 essays over het (zelf)imago van Gent als dwars/rebels doorheen grofweg de laatste 800 jaar.

't Es 't ziene weerd, want: De onderwerpen van de essays zijn zeer divers in zowel materie als tijd, van haast alom bekende figuren als Jacob Van Artevelde tot zelfverklaarde "zotten" en zelfs een theatervoorstelling die pedofilie probeerde te billijken. Er wordt veel nuance aangebracht. Soms is/was Gent en zijn bevolking wezenlijk deel van een tegencultuur die zich verzet tegen maatschappelijke tendenzen, maar net zo goed presenteren ze zich op die manier met nogal selectieve en onoprechte drijfveren. 

Schiefgepoepte lavabo, want: Dit is in wezen een tamelijk academisch werk, dus er is geen grote conclusie. En ook: het is een schande dat ik er niet in sta.

Aanbevolen voor: Wie interesse heeft in Gentse (literaire) geschiedenis.

 

De magie van witte herten

Auteur: Lisa Weeda

Titel: Aleksandra

Taal: Nederlands

Categorie: fictie

Jaar van eerste uitgave: 2021

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: cadeau

Synopsis: Lisa bezoekt (soms echt, soms in gedachten) haar voorouders in Oekraïne die soms wel, soms niet leven onder Russische bezetting vanaf 2014 (het boek is geschreven voor de tweede Russische invasie in 2022).

Volg de herten, want: Het sterrenstof van magisch realisme geeft 'Aleksandra' een markante eigenheid in een zee van hedendaagse Nederlandstalige literatuur die houdt van nuchterheid. De zwarte aarde van Oekraïne komt in sommige passages haast tastbaar tot leven.

Laat de pijl maar zitten, want: Bij tijd en stond is het verhaal tamelijk verwarrend en niet elke overgang is even vlot geschreven. Daar moet natuurlijk de opmerking bij dat het geen misdaad is voor een roman om wat moeite te vragen van zijn lezer.

Aanbevolen voor: Wie omkan met bewuste ambiguïteit als motief en thema en interesse heeft voor wat er leeft in een streek van Europa waar (ondanks de oorlog die in het nieuws is) veel mensen in de Lage Landen weinig over weten. 

Moe van armoe

Auteur: Cody Hochstenbach

Titel: In schaamte kun je niet wonen

Taal: Nederlands

Categorie: autobiografisch essay

Jaar van eerste uitgave: 2023

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: verjaardagscadeau

Synopsis: Kort autobiografisch essay over de schaamte en onzichtbaarheid die vasthangt aan armoede.

No shame, want: Hochstenbach maakt de gevolgen van en de povere (pun unintended) staat van het debat in Nederland rond armoede erg krachtig aanschouwelijk. Zijn analyse is mits enige details net zo goed van toepassing op België. Ook hier wordt er wel over armoede gesproken, maar heel vaak boven de hoofden van de armen zelf en zonder de systematiek te bespreken.

Schaamtelijk, want: Ik heb niets aan te merken op dit essay.

Aanbevolen voor: Wie nog altijd denkt dat armoede een persoonlijk falen is.

Het zout der aarde

Auteur: Raynor Winn

Titel: Het zoutpad

Taal: Nederlands (vertaald uit het Engels)

Categorie: reisverslag

Jaar van eerste uitgave: 2018

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend

Synopsis: Een koppel Engelse vijftigers gaat volledig failliet en begint ten einde raad aan een wandeltocht langs de kusten van Zuidwest-Engeland.

Ga maar op pad, want: Winn maakt haar verhaal nergens larmoyant en schrijft onderhoudend. Je krijgt haast vanzelf erg veel sympathie voor haar en haar echtgenoot en alle mensen die zich (tijdelijk of permanent) ophouden in de marges van de samenleving zonder dat het pamflettistisch wordt. Hoewel vaak verdrietig, is het verhaal nergens rancuneus of bitter.

Neem het met een korrel zout, want: Ik vroeg me toch af of er geen laag is van vernis of vergulding: het is niet onmogelijk dat Winn en haar man mensen zijn die fundamenteel geen rancune voelen, maar de afwezigheid van woede is opvallend. Linkse mensen die strak in de leer zijn zouden er ook aan kunnen toevoegen dat Winn de politiek-sociale dimensie iets doortastender had kunnen aanpakken. Maar dan ben je misschien bezig het boek te lezen voor de verkeerde redenen.

Aanbevolen voor: Als je houdt van woeste natuurbeschrijvingen, naturalisme en realisme, dan kan je hier niet mee missen.

 

Een pijlsnelle val

Auteur: Anton Voloshin

Titel: De snelheid van de duisternis

Taal: Nederlands

Categorie: poëzie

Jaar van eerste uitgave: 2019

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: zelf geschreven

Synopsis: Een bundel van 29 gedichten in hevige beroering over de wereld en in constante dialoog met anderen. Vrolijk zal niemand er van worden, maar wie mij kent, die leest mijn werk ook niet om eens een avond zorgeloos te lachen.

Licht aan het einde van de tunnel, want: Wat me positief opvalt nu er 5 jaar tussen de publicatie en herlezing zitten, is hoe 'De snelheid' niets heeft ingeboet aan brutale impact. De invloed van Lucebert is (weer) duidelijk zichtbaar, maar vertaald naar een zwartgeblakerd sociaal en politiek landschap.

De laatste mag het licht uitdoen, want: Sommige motieven worden wellicht wat te vaak herhaald (spam, gebitten, ziekte).

Aanbevolen voor: Ik denk dat veel mensen die open staan voor niet per se traditionele of lichtvoetige poëzie dit wel zouden kunnen smaken.

 

Liminale dozen van licht verdriet

Auteur: René van Densen

Titel: Onderop de stapel rechts

Taal: Nederlands, Engels

Categorie: poëzie

Jaar van eerste uitgave: 2024

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekocht

Synopsis: 100 "verhuisgedichten" die door de kamers van een huis bewegen, met foto's van de wijk en de woonst van de dichter zelf.

Leg maar bovenop de stapel, want: van Densen begrijpt erg goed de kunst van veel doen met weinig maar houdt de lezer bij de les met onverwachte wendingen of taalkronkels waarmee hij zijn gedichten kruidt. 100 gedichten lijkt bijzonder veel voor een bundel, maar omdat de gedichten zelf erg leesbaar en bevattelijk zijn (en ook zelden langer dan ze moeten zijn) voelt dit niet zo aan. Van Densen is gewoon een genereuze dichter, zeker als je kijkt naar de grafische afwerking. Hier is geen pretentie die zich presenteert als eenvoud. De lichtheid, zoals bij de beste dichters in de traditie van pakweg Campert of Kouwenaar, is bovendien bedrieglijk. In zijn verhuisdozen en liminale toestanden voel je het hout soms zacht kraken van een herkenbaar verdriet. Zelfs de Engelstalige gedichten zijn die van een volwassen bard die zijn stem al lang kent, niet van iemand die maar eens wat probeert.

We pakken het niet eens uit, want: Op 100 gedichten kan het niet anders dan dat er hier en daar toch exemplaren tussen zitten waar de spoeling wat dunner is, maar dat is een detail. Er lopen tig dichters rond in Nederland en Vlaanderen die al blij zouden zijn met de kruimels die van van Densens tafel vallen.

Aanbevolen voor: Wie poëzie nog eens een kans wil geven maar wars is van pretentie of hermetiek, maar eveneens niet hoog oploopt met rijmelarij puur voor de fun.

  

Wat als Alan Turning Dr. Frankenstein was?

Auteur: Ian McEwen

Titel: Machines like Me

Taal: Engels

Categorie: fictie

Jaar van eerste uitgave: 2020

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: cadeau gekregen 

Synopsis: In een alternatief Verenigd Koninkrijk in 1982 komen de eerste humanoïde robots op de markt, en jonge dertiger Charlie koopt er één - Adam. Intussen leert hij zijn geheimzinnige bovenbuurvrouw Miranda beter kennen.

Slaagt voor de Turing-test, want: McEwen vermengt met aanzienlijke kunde drie verhalen door elkaar: de kwestie van menselijkheid bij een echte artificiële intelligentie (niet wat nu doorgaat voor AI), het verlangen naar connectie tussen mensen en een grimmiger vraag rond wraak, rechtvaardigheid en schuld. Adam is noch een sinistere Hal9000 noch een Pinokkio-achtig wezen dat krampachtig een mens wil zijn, maar deelt meer met de oorspronkelijke kunstmens in de literatuur: het "monster" van Frankenstein.

Error, want: Zeker in het begin komt Charlie als verteller nogal pompeus over (het "M'lady"-type), en op het einde blijf je met het gevoel achter dat veel ideeën en kwesties aangekaart en gesuggereerd zijn, maar nooit ten gronde verkend. Maar misschien is dat dan maar de job van de lezer of de analist om hier dieper op in te gaan.

Aanbevolen voor: Wie graag een origineel samenspel leest van een hoop traditionele elementen en verhalen.