Overdosis Godwin

Auteur: Arnon Grunberg
Titel: De Joodse messias
Taal: Nederlands
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 2004
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend
Synopsis: De jonge Zwitser Xavier Radek besluit dat hij de trooster van het Jodendom zal worden, en stort zich op deze taak vol misleide overgave.
Aanrader, want: Je kan niet anders dan geamuseerd zijn door de veelheid aan groteske burgerpersonages die de roman bevolken. Iedereen wordt door de mangel gehaald.
Afrader, want: Het boek duwt je als lezer heel nadrukkelijk een bepaalde richting uit – sommige auteurs zetten richtingaanwijzers waar je heen moet voor betekenislagen, maar Grunberg brult het allemaal in je oor. Bovendien is er een vervelende lacune tussen de enerzijds doorgedreven kleinmenselijkheid van zijn personages, en hun absurde neigingen anderzijds, die nooit als een goed geheel bijeen lijken te passen. De verwijzingen naar Hitler en de daaruit resulterende auto-ironie zijn erg vermoeiend.
Aanbevolen voor: Wie z’n literatuur graag niet erg subtiel heeft, zeker?

Het verminkte boek

Auteur: Vladimir Nabokov
Titel: Het origineel van Laura
Taal: Nederlands (vertaald uit het Engels)
Categorie: fictie, work in progress
Jaar van eerste uitgave: 1977
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend
Synopsis: ‘Het origineel van Laura’ is een onafgewerkt boek, het laatste waar Nabokov aan werkt rond zijn dood. Voor zover het nog één geheel vormt, zijn de hoofdpersonages de Laura uit de titel – een jonge, promiscue vrouw – en Philip, haar man, die zichzelf door middel van een soort meditatie probeert uit te wissen.
Aanrader, want: De uitgave die ik geleend kreeg was een duidelijk bibliofiele uitgave, met natuurgetrouwe kopieën van Nabokovs handgeschreven fiches en kladlijntjes bovenaan (mét reliëf, zelfs), en de gedrukte vertaling onderaan, die bovendien van een hoog kwalitatief niveau is. Zijn personages zijn ook erg nabokoviaans, gedreven door onachterhaalbare lusten, verstrikt in een web van (zelf)bedrog.
Afrader, want: De fragmentatie maakt het soms moeilijk om de plot te volgen, en het is zeker niet duidelijk waar Nabokov precies naartoe aan het werken was.
Aanbevolen voor: Literatuurliefhebbers pur sang.

Discipline en discipelen

Auteur: Ferdinand Bordewijk
Titel: Bint
Taal: Nederlands
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 1934
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend
Synopsis: Leraar De Bree gaat voor een jaar werken op de school van de notoir strenge directeur Bint, die heilig gelooft in een onderwijssysteem waarin discipline centraal staat om van jongeren ‘reuzen’ te maken.
Aanrader, want: Iedereen kan er eigenlijk wel wat in vinden. Je kan er trekken in vinden van fascisme dat via onderwijs wordt aangeleerd, je kan er een pessimistische cultuurkritiek in lezen (hoewel niet duidelijk is wie hier veroordeeld wordt), je kan er zelfs een positieve oproep in zien tot zelfbeheersing en een vorm van spartaanse rechtvaardigheid. ‘Bint’ kan veel dingen zijn voor vele lezers. Daar komt bij dat de erg korte, zakelijke (en soms ronduit) foute stijl van het boek naadloos aansluit op de thematiek en de beelden die Bordewijk oproept van grauwe scholen, bedekt met roet van fabrieken, met een constante, gure wind.
Afrader, want: Het machismo van het hele gebeuren is soms een beetje vervelend.
Aanbevolen voor: Wie graag onderwijsromans leest, en eigenlijk ook wie ze niet graag leest en ‘Onder het wiel’ of ‘Professor Onraad’ maar minnetjes vond.

M’as-tu vu conduire

Auteur: Ferdinand Bordewijk
Titel: Knorrende beesten
Taal: Nederlands
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 1933
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend
Synopsis: Grotendeels vanuit het perspectief van een automecanicien en zijn assistente, die elk bijzonder weinig dialoog hebben, worden auto’s en autoraces aan een fictionele kustplaats gevolgd. Door het poëtische taalgebruik heeft het hele verhaal iets van een fantastische droomsequens, waarin het gebrul van de motoren luider klinkt dan hun zieke, hautaine of zonderlinge chauffeurs.
Aanrader, want: Niet alleen geeft ‘Knorrende beesten’ een interessant inzicht in klassentegenstelling aan mondaine badplaatsen op subtiele manieren, maar elke zin apart is ook een plezier om te lezen. Bordewijk toont zich hier op zijn zwierigst. Zijn taal swingt met de zomer mee.
Afrader, want: Het is niet duidelijk wat de personages zelf nu echt doen in het verhaal. Sommigen zullen misschien de wenkbrauwen optrekken bij de politieke subtext.
Aanbevolen voor: Lezers met een beetje tijd voor een stilistisch krachtig, kort verhaal.