Funny but not ha ha funny

Auteur: Joseph Heller
Titel: Catch-22
Taal: Engels
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 1961
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend
Synopsis: Kapitein Yossarian, piloot in het Amerikaanse leger tijdens Wereldoorlog II, zit gestationeerd in Italië. Hij en zijn maten proberen vanalles om niet te moeten vechten.
Aanrader, want: Heller houdt het tempo er stevig in en verspilt geen tijd met onnodige beschrijvingen. Hier en daar zegt hij ook iets waarachtig geestig.
Afrader, want: De humor is vlees noch vis. Voor satire is het te absurd, en voor absurditeit is het te satirisch, zonder ooit ergens een middenweg of synthese tussen beiden te vinden. Daar komt ook bij dat - 'Omon' van Pelevin had dit probleem ook - omdat elk personage op één of andere manier achterlijk is of als achterlijk gezien wordt door Yossarian, je je nergens aan kan vasthaken als lezer.
Aanbevolen voor: Wie houdt van vervreemdende humor die zijn beste tijd eigenlijk al lang gehad heeft.

Ongrijpbaar in het midden

Auteur: Marc Reugebrink
Titel: Het grote uitstel
Taal: Nederlands
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 2007
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekocht
Synopsis: In drie fases (midden jaren '70, vroege jaren '80 en late jaren '80) kijkt de verteller terug op het leven van het hoofdpersonage Daniël, en lijkt hem soms ook zelf te zijn. In elk van die fases is er een constante spanning tussen Daniëls verlangen naar het opheffen van de tussenschotten tussen hemzelf en de wereld (of andere mensen) en zijn teruggetrokken aard, wat hem vaak tot projectie of speelbal maakt voor vrienden die om hem heen hoogdravende discussies voeren of agressief hun plaats in de wereld proberen te veroveren.
Aanrader, want: Eens je gewoon wordt aan de vaak aarzelende, maar zeer natuurlijk overkomende verteltrant van Reugebrink, leest 'Het grote uitstel' als een trein. Ik kan me voorstellen dat het voor veel generatiegenoten van de auteur ook bijzonder herkenbaar werkt, zeker omdat Daniël een vrij wazig personage is, en daardoor niet enkel andere personages, maar ook de lezer, uitnodigt om zichzelf in hem te projecteren. Tal van kleinere en grotere thema's worden met elkaar verweven op manieren die alleen een schrijver kan met een vaste hand en veel metier.
Afrader, want: Het ontstellende gebrek aan personages voor wie de lezer sympathie aan de dag kan brengen, zorgt voor een bittere afdronk. Daniëls vrienden komen als contrast met zijn eigen introversie over als een hoop schreeuwlelijken, maar hijzelf komt er door over als een onoprechte sociale parasiet, waardoor zijn verlangen naar verbondenheid au fond hypocriet overkomt.
Aanbevolen voor: Lezers die zich graag verdiepen in vignettes van het intellectiele, politieke en popcultuurleven tussen 1970 en 1989.

Satan in de progressieve spelling

Auteur: Pjeroo Robjee
Titel: Faust ofte Krakeling beneden de Louteringsberg
Taal: Nederlands
Categorie: drama
Jaar van eerste uitgave: 2013
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend
Synopsis: Een postmoderne hervertelling van het klassieke Faust-verhaal: een man sluit een pact met de duivel om te krijgen wat hij verlangt, maar gaat er uiteindelijk aan tenonder.
Aanrader, want: Bij het lezen van dramateksten gaat er altijd wat verloren, maar het is makkelijk om je voor te stellen dat 'Faust' zou kunnen leiden tot spectaculair tweemanstheater in de handen van de juiste regisseur.
Afrader, want: Het is te gekunsteld en voegt in wezen niets boeiend toe aan het klassieke verhaal. Het is ook een brallerige tekst die niet kan kiezen tussen clever proberen zijn en het gebrek aan echte scherpte halfslachtig probeert te verdoezelen door te doen alsof het ironie is. Het hele project voelt aan alsof het uit 1975 komt, en niet dat daar op zich wat verkeerd mee is, maar daardoor voelt het al snel overbodig aan. Als laatste, louter persoonlijk punt: wat is er mis met gewoon 'Pierrot Robié' te schrijven?
Aanbevolen voor: Wie de voorstelling gezien heeft, ze goed vond, en wil nagenieten.

Midlife-crisis op cello, droefnis op piano

Auteur: Kazuo Ishiguro
Titel: Nocturnes
Taal: Engels
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 2009
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend
Synopsis: Vijf kortverhalen die draaien rond muzikanten en ouder wordende mensen, in de context van persoonlijk falen, vriendschappen en relaties.
Aanrader, want: Ishiguro's dialogen zijn zeer sprekend, en hij heeft een goeie flair voor ritme en compact taalgebruik. De stukken in Venetië zijn sympathiek geschreven.
Afrader, want: Al bij al bekeken wordt er weinig gezegd, en van mooischrijverij kan je hem ook al niet beschuldigen. Vooral het tweede verhaal komt over als een onhandige poging tot comedy.
Aanbevolen voor: Wie weinig tijd heeft en geen andere Ishiguro liggen heeft.

Postpostmodern en 9/11

Auteur: Jonathan Safran Foer
Titel: Extremely Loud and Incredibly Close
Taal: Engels
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 2005
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend
Synopsis: De negenjarige Oskar Schell gaat op zoek naar welk slot het sleuteltje dat hij in een vaas van zijn dode vader (die omkwam op 9/11), kan openen. Intussen leren we ook het levensverhaal van Oskars van elkaar verveemde grootouders.
Aanrader, want: 'Extremely Loud' bevat een aantal momenten die, bij gebrek aan een beter woord, gerust hartverwarmend kunnen genoemd worden. Foer blijft overlopen van het talent. Het is bovendien moeilijk om voor de bij tijden irritante proto-hipster die Oskar is, niet een beetje sympathie te voelen.
Afrader, want: Hoe je het ook draait of keert, 'Extremely Loud' is behoorlijk sentimenteel. De connectie tussen de brandbombardementen op Dresden in '45 en de aanslagen van 9/11 is weinig doordacht, en de verschillende experimenten met foto's en typografie zijn eerder een hindernis dan een verrijking. Door het zeer zelfbewuste postmodernisme en de ongebruikelijke intelligentie van zijn hoofdpersonage krijg je soms ook het gevoel dat Foer vooral z'n eigen kunde wil etaleren. 
Aanbevolen voor: Americanofielen met een hang naar hipsterisme en trauma.