De apocalyps in 3D

Auteur: Margaret Atwood
Titel: The Year of the Flood
Taal: Engels
Categorie: proza
Jaar van eerste uitgave: 2009
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend van een vriend
Synopsis: In verschillende story-telling flashbacks volgt de lezer Ren en Toby, twee vrouwen die elk de apocalyps van Crake overleefden die al verteld werd in 'Oryx and Crake'. Op het einde komt de plot van 'The Year' samen met die van 'Oryx and Crake'.
Aanrader, want: Beter dan in 'Oryx and Crake' wordt het economische en politieke model geschetst van de maatschappij aan de rand van de apocalyps, en het meest beklemmende is dat erg veel elementen ervan bijzonder aannemelijk overkomen. De dystopische wereld die hier in geschetst wordt, bevindt zich veel dichterbij dan we vermoeden. De hoofdstukken van Ren zijn een oefening in precies en empathisch schrijven, en voegen een extra dimensie toe aan 'Oryx and Crake'.
Afrader, want: Het einde is een beetje slordig. De Painballers zijn stereotype antagonisten. Met Toby heb ik het gevoel dat Atwood dit type personage al iets te vaak heeft geschreven.
Aanbevolen voor: Wie 'Oryx and Crake' al gelezen heeft, hoewel ik denk dat je beide boeken in eender welke volgorde kan lezen.

Duel and duality

Auteur: Thomas Mann
Titel: der Zauberberg
Taal: Duits
Categorie: proza
Jaar van eerste uitgave: 1924
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekocht
Synopsis: De jonge ingenieur Hans Castorp gaat zijn zieke neef bezoeken in het sanatorium 'Berghof' in Zwitserland in 1907, maar blijft er uiteindelijk zelf zeven jaar.
Aanrader, want: Dit is een roman die het allemaal heeft, van een onvergetelijke cast personages die leven en ademen als mensen van vlees en bloed, over breedvoerige en filosofische dialogen tot adembenemende beschrijvingen van berglandschappen, dromen en plaatsen. In goede modernistische traditie kan er overigens, en tegen het stereotype beeld in over Duitse literatuur, al eens gelachen worden dankzij Manns binnen- en buitenzwevende, soms ironische vertelperspectief. De lens van het boek is breed: het Davos van Mann is een microkosmos van Europa aan de vooravond van Wereldoorlog I.
Afrader, want: Het boek is érg lang en érg dik (ik deed er vier maanden over), en sommige complexe ideeën worden door Mann nodeloos nog gecompliceerder gemaakt. De noodzaak van sommige beschrijvingen ontging me ook een beetje.
Aanbevolen voor: Elke literatuurliefhebber met een gezonde dosis leeslust en doorzetting.

De boosaardige genius

Auteur: Charles Bukowski
Titel: Play the Piano like a Percussion Instrument until the Fingers Begin to Bleed a Little Bit
Taal: Engels
Categorie: poëzie
Jaar van eerste uitgave: 1970
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend van een vriendin
Synopsis: Minimalistische, redelijk prozaïsche poëzie waarin Bukowski soms droog, soms grappig en soms met nauwelijks verholen woede en minachting schrijft over zijn eigen met alcohol en marginaliteit doordrenkte leven, en en passant zijn visie meegeeft op kunst en literatuur.
Aanrader, want: Als er één moderne dichter paste in het clichébeeld van de poète maudit, dan wel Bukowski. Zijn gedichten lezen is tekenen voor een rit die je niet onverschillig kan laten, en confronterend werkt voor een hele hoop vooroordelen en achtergrondassumpties.
Afrader, want: Soms vervalt Bukowski in bijna-proza of lengt hij zijn gedichten nodeloos aan met extra woorden (een raar verwijt aan een minimalist). Hoewel dat geen rol mag spelen in de appreciatie van zijn werk, loert ook vaak de schaduw van wie hij was in persoon - een onaangenaam en nogal misogyn figuur - voortdurend om de hoek.
Aanbevolen voor: Poëzie- en niet-poëzieliefhebbers die toe zijn aan een palate cleanser.

Zwarte zwanenzangen

Auteur: Sofie Verdoodt
Titel: Doodwater
Taal: Nederlands:
Categorie: Poëzie
Jaar van eerste uitgave: 2014
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekocht
Synopsis: Verdoodts debuutbundel maakt een excursie langs verschillende historische en mythologische figuren en plaatsen, die ze op een bijna neo-neoromantische (is dat een woord?) manier in verband brengt met morbiditeit, gelatenheid en ondergang.
Aanrader, want: Over elk gedicht is duidelijk goed nagedacht, en het economische taalgebruik verleent veel gedichten meer trefzekerheid dan je als lezer zou verwachten van een bundel met vrij klassieke thema's. Haar persona voelt matuur en zelfzeker aan. Het donkere is nooit een molensteen.
Afrader, want: Sommige gedichten zijn net iets té uitgebeend en kunnen daardoor inboeten aan coherentie of muzikaliteit.
Aanbevolen voor: Wie zijn of haar poëzie graag een tik donkerder heeft en een beetje thuis is in de klassiekers.

Granddad's Army

Auteur: Stefan Hertmans
Titel: Oorlog en terpentijn
Taal: Nederlands
Categorie: docudrama
Jaar van eerste uitgave: 2014
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekocht
Synopsis: Hertmans fictionaliseert de dagboeken van zijn grootvader, die vier jaar aan het front diende van Wereldoorlog I, en doorspekt dat met mijmeringen over zijn eigen jeugd, met een reis langs plaatsen in de herinnering van zijn grootvader als leidraad.
Aanrader, want: Hertmans brengt het pre-oorlogse Gent (en breder, Vlaanderen) treffend tot leven, en benadert zijn grootvader met een meeslepende mix van fascinatie, nostalgie en respect. Op sommige momenten voel je als lezer bijna de hitte van de ijzergieterijen, de modder aan het front of de religieuze erotiek die de grootvader beleefde als jonge man.
Afrader, want: De oorlog zelf komt eerder in fragmenten aan bod, en Hertmans kiest er door zijn focus bewust voor om minder in te gaan op de socio-politieke contexten van die tijd, wat het geheel soms in het ijle doet zweven.
Aanbevolen voor: Wie geen zin heeft om diepgravende historische werken te lezen, maar wel mee wil zijn met de ervaringen van de Groote Oorlog.

Dames tussen stoel en tafel

Auteur: Tine Maenhout en Marleen Temmerman
Titel: Milady! Waar vrouwenrechten echt over gaan
Taal: Nederlands
Categorie: nonfictie
Jaar van eerste uitgave: 2014
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekregen ter recensie
Synopsis: Maenhout gaat een hele reeks vragen omtrent vrouwenrechten - vooral wat de Derde Wereld aangaat - af met als leidraad gesprekken met expert ter zake Marleen Temmerman, afgewisseld met doorleefde getuigenissen vanuit een vluchthuis voor mishandelde en misbruikte vrouwen in Mombasa, Kenia.
Aanrader, want: Naast Temmerman - een instituut in haar vakgebied - komen een hele reeks andere experts en ervaringsdeskundigen aan het woord, die heel wat nuttige dingen te zeggen hebben, zoals bijvoorbeeld Miet Smet of Peter Piot. Maenhout nuanceert graag en neemt de tijd om de lezer tot ontwikkeling te laten komen in wat alles samen zeer complexe kwesties zijn.
Afrader, want: Ondanks de goede bedoelingen is er te weinig theoretische onderbouw. Het woord 'feminisme' valt erg weinig, en het boek valt tussen stoel en tafel als het er op aan komt om stelling te nemen tussen een 'just the facts, ma'am'-aanpak (daarvoor zijn er te weinig statistische gegevens in opgenomen) en een activistische aanpak (daarvoor is er te weinig aandacht voor structurele concepten als patriarchie). De aanwezigheid van Étienne Vermeersch staat als een tang op een varken door zijn toondoofheid.

Een langere recensie vind je hier.

Levenskunst als listicle

Auteur: Rob Wiche
Titel: Verbeter jezelf
Taal: Nederlands
Categorie: filosofie
Jaar van eerste uitgave: 2014
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekocht
Synopsis: Wiche wandelt door de Westerse filosofie van Plato tot Sloterdijk om bouwstenen te vinden voor levenskunst en geluk.
Aanrader, want: Sommige filosofen vat hij helder en fris samen, hoewel die helemaal niet simpel zijn om uit te leggen, zoals Leibniz of Sloterdijk. Zijn titel verwijst overigens ook naar de enorme turf van de laatste.
Afrader, want: Veel van wat Wiche uit de filosofen haalt die hij bespreekt, is eigenlijk grotendeels al common sense en bevat geen wereldschokkende inzichten. In sommige kritiek op bepaalde filosofen (zoals Rawls) komt hij wat onhandig politiek over, of onderbouwt hij die kritiek niet. Het idee om iets listicle-achtigs te gaan doen met grote filosofen kan interessant zijn, maar komt te vaak over als een lightversie van ethiek en levenskunst, of een doorslagje van Alain de Botton.

Onevenwichtige perspectievenkoning

Auteur: George RR Martin
Titel: A Feast for Crows
Taal: Engels
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 2005

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend
Synopsis: Omdat het moet - Westeros en vooral de hoofdstad King's Landing kreunt onder het paranoïde regentschap van Cersei. Op de Iron Islands wordt de wrede 'verloren broer' Euron tot koning uitgeroepen. Brienne zoekt naar de verloren Stark-dochters
Aanrader, want: Ondanks de onorthodoxe beslissing van Martin om zijn vierde en vijfde boek tegelijk te laten plaatsvinden (en dus zijn vertelling van de hoofdstukken in Essos tijdelijk stop te zetten), bevat 'Feast' een aantal dialogen en hoofdstukken die bij zijn beste werk mogen gecatalogeerd worden. Vooral zijn genuanceerde inleving in personages als Jaime, Arya, Sam en Brienne zijn een lust voor elke lezer.
Afrader, want: De hoofdstukken over de Iron Islands lijken wel uit een ander boek te komen. De portrettering van Victarion (en Euron) is onevenwichtig, Asha is plots slechts een voetnoot geworden, en Martin slaagt er niet in degelijk te overtuigen met zijn karakterisering van een hele trits nieuwe personages uit Dorne.

De muren op

Auteur: Banksy
Titel: Wall and Piece
Taal: Engels
Categorie: foto's, docu
Jaar van eerste uitgave: 2005
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: dubbel gekocht geschenk
Synopsis: Een overzicht van het werk van 's werelds bekendste graffiti-artiest van de jaren '90 tot 2004, met veel foto's en doorspekt met citaten van de man zelf.
Aanrader, want: Het is onderhand een cliché dat kunst "tot nadenken" aanzet, maar dat doet het werk van Banksy wel degelijk, vooral als je leest over zijn ideeën die erachter schuilen en hoe hij een heel idee van kunst en maatschappij op uiterst efficiënte wijze doorprikt. Banksy's werk is vaak ook amusant op een erg Britse manier, door zijn beleefde anarchisme en omgang met zijn wereldroem.
Afrader, want: Sommige werken hebben intussen zo veel navolging gekregen dat ze intussen gedateerd overkomen. Ook de kwaliteit van de foto's is niet altijd even goed.

Besmettelijke verzen

Auteur: Hugues C. Pernath
Titel: Geselecteerde gedichten
Taal: Nederlands
Categorie: poëzie
Jaar van eerste uitgave: 1995
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend van een vriend
Synopsis: Voorafgegaan door een lijvige maar verhelderende inleiding, krijgt de lezer een ruime en diverse bloemlezing voorgeschoteld uit Pernaths poëtische oeuvre.
Aanrader, want: Pernath is een pièce unique in de Nederlandstalige literatuur. In de inleiding staat terecht dat zijn poëzie 'besmettelijk' werkt. Niet alleen lees je een dichter die voortdurend bleef evolueren, hij was in elk van zijn fases ook een meester in hetgeen hij uitprobeerde. Pernath was een pionier die de grenzen van poëtische mogelijkheden in het Nederlands zonder twijfel verlegd heeft.
Afrader, want: De gedichten uit het begin van zijn carrière zijn soms zo hermetisch dat het leesplezier in gevaar komt.
Aanbevolen voor: Lezers van poëzie die intussen afgestudeerd zijn van de iets voor de hand liggender dichters, en op zoek willen naar een esthetisch wonderlijke ervaring om hun tanden op stuk te bijten.

Latijnse bruinhemden

Auteur: Roberto Bolaño
Titel: Nazi Literature in the Americas
Taal: Engels (vertaald uit het Spaans)
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 1996
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: cadeau gekregen
Synopsis: Bolaño bespreekt, vaag diachronisch, een lijst van fictieve, meestal Latijns-Amerikaanse auteurs met fascistische en nazistische sympathieën, samen met hun voornaamste werken en hun levenshandel en -wandel.
Aanrader, want: Er valt nu en dan heel wat af te lachen met de serieuze berichtgeving over absurde communes en donkere nazikunst. Bolaño neemt niet alleen extremisten met weinig artistiek talent in de zeik, maar ook de literaire wereld zelf.
Afrader, want: Het is in feite allemaal nogal vrijblijvend, en niet consistent grappig genoeg om de lezer vaak aan het lachen te brengen. De zelfparodiërende toets lijkt eerder bedoeld om kritiek te snel af te zijn, dan dat het werkelijk ergens naartoe gaat.
Aanbevolen voor: Geen idee.

Maesterwerk

Auteur: George RR Martin
Titel: A Storm of Swords
Taal: Engels
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 2000
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend
Synopsis: De Oorlog van de Vijf Koningen komt tot een kookpunt, met verschillende protagonisten die soms op banale, soms op verrassend brutale wijze het loodje leggen. De narratieve dynamiek stuwt de hoofdpersonages door tal van belangrijke evoluties.
Aanrader, want: Grote Martin-fans zien 'ASOS' als zijn meesterwerk in de reeks, en dit zou wel eens kunnen kloppen. Het laatste derde deel van het boek is een schoolvoorbeeld in hoe een glansrijke pay-off een verhaalboog bekroont, en dit drie à vier keer na elkaar. Al Martins sterktes als auteur zijn hier op hun hoogtepunt, met stevige dialogen, inzichtrijke interne monologen en een helderheid die de lezer in staat stelt zonder veel moeite het overzicht te behouden over een diverse cast aan personages. Geen wonder dat HBO twee seizoenen nodig had om dit monument te verfilmen.
Afrader, want: Dik, dat is het boek wel, en een voorbode voor wat komt. Martin heeft duidelijk ook moeite om complexe steden te beschrijven - de secties in Essos komen daardoor soms nogal onecht en stereotyperend over.
Aanbevolen voor: Tegen dat je aan 'ASOS' begint, denk ik dat je al lang je idee hebt over of je verder wil lezen of niet.

Europese charme

Auteur: Peter Ustinov
Titel: God en de treinstaking (en andere verhalen)
Taal: Nederlands (vertaald uit het Engels)
Categorie: kortverhalenbundel
Jaar van eerste uitgave: 1959
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend
Synopsis: Ustinov reist in verschillende kortverhalen met zijn personages wat door het Oude Europa (en een beetje Amerika), want hoewel in '59 geschreven, waart hier nog duidelijk de geest rond van het continent van voor Wereldoorlog II. Vriendschap, hopeloze romantiek, rechtvaardigheid, klassenbewustzijn en zedenlessen worden aangeregen door een verteller met vaart en stijl.
Aanrader, want: De cover die Ustinov, met zijn lappendeken van familie-afkomsten, aanprijst als 'meesterverteller', liegt er niet om. Vertellen kan hij. Vooral de latere verhalen in de bundel (waaronder het titelverhaal) boeien door hun minder voorspelbare, tragikomische uitkomst.
Afrader, want: Doorgravers in complexe, cerebrale en experimentelere literatuur zullen deze bundel weinig meer vinden dan een amusant fait divers.
Aanbevolen voor: In eerste instantie vind ik dit een ideale bundel voor iets jongere lezers die afgestudeerd zijn van de jong-adolescentenboeken, maar een volwassen lezer hoeft zich eveneens absoluut niet te schamen om dit ter hand te nemen. Onterecht een schrijver die een beetje vergeten aan het raken is.

De onzichtbare vuist

Auteur: Paul Verhaeghe
Titel: De neoliberale waanzin
Taal: Nederlands
Categorie: essay
Jaar van eerste uitgave: 2012
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend
Synopsis: Een neerslag van een reeks lezingen van de Gentse psycholoog omtrent onze 'maatschappijziekte' en het daarmee verbonden neoliberalisme.
Lezen, want: Helder en raak slaat Verhaeghe het ideaalbeeld van de neoliberale samenleving aan spaanders. Op amper 44 pagina's haalt hij een hele maatschappijvisie onderuit zonder zich te bedienen van platitudes of zijn toevlucht te zoeken tot marxistische theses.
Niet lezen, want: Hier en daar kan Verhaeghe een beetje paternalistisch uit de hoek komen.
Aanbevolen voor: Wie houdt van apolitieke politiek? Ik weet het niet, ik denk dat iedereen dit een verrijking zou kunnen vinden.

Een verscholen grimlach

Auteur: Gerrit Komrij
Titel: Alles onecht
Taal: Nederlands
Categorie: poëzie
Jaar van eerste uitgave: 1984
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend
Synopsis: Een ruime selectie uit Komrij's dichtwerk tussen de jaren '60 en midden de jaren '80, afgesloten door korte opinies en badinerende teksten van de dichter zelf over poëzie.
Lezen, want: Komrij heeft altijd al een unieke en trefzekere poëtische stem gehad. Zijn vakmanschap is niet altijd voor de hand liggend (al is het dat nu allicht wel door zijn grote bekendheid), en als geen ander weet hij zowel gedicht als lezer te ontregelen en te ontwapenen.
Niet lezen, want: Soms sluipt er formule in voorbij de bekende formule, en wie houdt van wat meer sensualiteit of existentiële inslagen voorbij ironische ouvertures, zal er bij Komrij bekaaid af komen.
Aanbevolen voor: Wie eens toe is aan een 'grote naam' maar liever bloemleest dan een volledige dichtbundel ter hand neemt, en wie houdt van milde ironie.

Koningen om de straat mee te beleggen

Auteur: George RR Martin
Titel: A Clash of Kings
Taal: Engels
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 1998
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend
Synopsis: De dood van zowel de koning als Ned Stark hebben een burgeroorlog ontketend in Westeros, met niet minder dan vijf mensen die zichzelf uitgeroepen hebben tot koning.
Lezen, want: 'A Clash of Kings' borduurt verder op de uitstekende karakterschetsen van de personages in het vorige boek, en reikt ook nieuwe perspectieven aan, zoals die van Theon die voor zichzelf fout na fout blijft rechtvaardigen, of de opgang van de misvormde Tyrion. Martin blijft fantasyconventies op zijn kop zetten.
Niet lezen, want: De saaiere onderdelen van 'A Game of Thrones' zijn hier nog saaier.
Aanbevolen voor: Fans van de tv-reeks, en iedereen die fantasy definitief afgeschreven had en het eerste deel al gelezen had.

Fantasy voor mensen die niet graag fantasy (meer) lezen

Auteur: George RR Martin

Titel: A Game of Thrones

Taal: Engels

Categorie: fictie

Jaar van eerste uitgave: 1996

Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend

Synopsis: Ned Stark wordt naar King's Landing geroepen om zijn oude vriend de koning bij te staan in zijn regering. Hij en zijn familie raken verstrikt in een web van hofintrige, gruwel en magie.

Lezen, want: Naast de overbekende tv-reeks die de naam kreeg van het eerste boek uit Martins 'A Song of Ice and Fire'-cyclus, is het een staalhard feit dat Martin niet enkel weet hoe hij een traditioneel fantasypubliek weet te entertainen, maar ook geschiedenisnerds, liefhebbers van vinnige dialogen en narratieve trouvailles kan aanspreken. 'A Game of Thrones' is omvangrijk, maar leest in absolute rotvaart.

Niet lezen, want: Het veelvuldige gebruik van (voorspellende) dromen gaat soms wat vermoeien, vooral omdat die minder ondoorzichtig zijn dan op het eerste zicht lijkt. De plotlijn rond Bran is een beetje saai.

Aanbevolen voor: Fans van de tv-reeks, en iedereen die fantasy definitief afgeschreven had.

Iedereen een koelkast

Auteur: Kishore Mahbubani
Titel: The Great Convergence: Asia, the West and the Logic of One World
Taal: Engels
Categorie: nonfictie, essay
Jaar van eerste uitgave: 2012
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekocht
Synopsis: De wereld is in toenemende mate één groot schip (in de woorden van Mahbubani), maar jammer genoeg met te veel kapiteins die enkel om hun stukje van het schip geven. Mahbubani analyseert naast een aantal positieve trends die in het Westen vaak over het hoofd gezien worden, ook een aantal uitdagingen die 'bij ons' eveneens minder vaak besproken worden.
Enter, want: Het succesverhaal van de ASEAN-landen opent de ogen, net als de (licht) bemoedigende cijfers over de afname van armoede in Afrika en Azië, of het toenemende respect voor wetten in voormalige dictaturen. Er zitten ook interessante opinies in over de relatie tussen de VN-veiligheidsraad en de rest van de wereld en het fundamenteel ondemocratische karakter van instellingen als het IMF en de Wereldbank. Mahbubani maakt zeer pragmatische voorstellingen ter verbetering van internationale instellingen.
Veto, want: Het (gematigde) enthousiasme over economisch liberalisme komt toch soms wat simplistisch over. Over de verwoesting van lokale culturele niches ten voordele van globalisatie wordt licht gegaan.
Aanbevolen voor: Wie interesse heeft in een verfrissend perspectief wereldpolitiek.

Schaduwboksen met Adolf

Auteur: Martin Zusak
Titel: De boekendief
Taal: Nederlands (vertaald uit het Engels)
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 2005
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend
Synopsis: Liesel Meminger wordt als pleegdochter bij een arm gezin geplaatst om te ontsnappen aan vervolging als dochtertje van een communiste ten tijde van het nazisme. De situatie wordt nog gecompliceerder als het gezin plots bezoek krijgt van een Joodse vluchteling.
Steel dit boek, want: Het is een boek met het hart op de juiste plaats zonder zwart-wit te worden, en eens je de stijl aanvaardt voor wat die is, blijven de pagina's elkaar moeiteloos opvolgen door de handige pacing die Zusak gebruikt - het keerpunt is het schaduwboksgevecht met Hitler (!). Het einde is mooi, en Zusak durft ook een aantal minder voor de hand liggende keuzes te maken.
Liever de Hitlerjeugd, want: De sentimentaliteit ligt vaak op de loer, en het boek had gerust getrimd mogen worden. Hier en daar is de stijl houterig en gekunsteld door het gedwongen vertelperspectief van de Dood, waardoor 'De boekendief' soms iets heeft van een potpourri die niet altijd even goed werkt.
Aanbevolen voor: Dit is eigenlijk meer een 'young adult'-verhaal en mikt duidelijk op clevere, jongere lezers - of oudere jongeren. Voor de anderen zal dit wat te licht uitvallen. De verfilming is naar verluidt niet aan te raden aan iemand.

Rot Amerika

Auteur: E.L. Doctorow
Titel: The Book of Daniel
Taal: Engels
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 1971
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend
Synopsis: Daniel Isaacsson is de zoon van een koppel arme, intellectuele Joden die tijdens het McCarthyisme in de jaren '50 op (vermoedelijk onjuiste) basis voor communistische spionage werden veroordeeld en geëxecuteerd. Het boek springt van flashbacks naar het heden, als Daniel een cynische hippie is die bij het protest betrokken is tegen de Vietnam-oorlog. Het verhaal is voor een stuk op waargebeurde feiten gebaseerd.
Aanrader, want: E.L. Doctorow schreef een voorbeeld van hoe postmodernisme boeiend kan zijn zonder aan verhalende kracht in te boeten. Naast een leger aan verwijzingen die doorheen het boek geweven zijn, heeft het een emotionele kern die de lezer van medeleven met de jonge Daniel en zijn zusje tot afkeer voor de volwassen Daniel en hoe hij zijn jonge vrouw behandelt gevoerd en weer terug, net zoals Daniel voortdurend tussen een afstandelijk derde-persoonsperspectief en een ik-perspectief wisselt, alsof hij zelf de hele tijd buiten zichzelf (en de vierde muur) probeert te stappen.
Afrader, want: De perspectiefwissels kosten tijd om te bevatten en lijken niet altijd even nodig.
Aanbevolen voor: Wie toe is aan iets gecompliceerder werk en geboeid wordt door Amerikaanse moderne geschiedenis. Interesse in pure literatuur helpt ook.

Vuurtoren van Babel

Auteur: Virginia Woolf
Titel: To The Lighthouse
Taal: Engels
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 1927
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend
Synopsis: De familie Ramsay en haar bredere vriendenkring komt samen op vakantie op het eiland Skye. In het eerste deel vindt dit plaats in volle chaos voor Wereldoorlog I, en in het laatste deel komen de overlevende Ramsays samen om alsnog een boottochtje te ondernemen naar de vuurtoren uit de titel.
Aanrader, want: 'To The Lighthouse' is een modernistische klassieker die op zowat elke gezaghebbende lijst present tekent. Sommige impressies, vooral die over de relatie tussen Mr. en Mrs. Ramsay, zijn bijna voelbaar sterk omdat je als lezer zo direct onder de huid van de personages meegenomen wordt.
Afrader, want: Dit boek(je) was voor mij toch een teleurstelling. Het vergt veel van de lezer door de constant verspringende perspectieven, afgebroken gedachten en veranderingen in gemoedstoestanden, en ik kon me moeilijk van de indruk ontdoen dat Woolf ondanks de compactheid van het boek, veel woorden nodig heeft om dingen te schetsen die nog bondiger hadden gekund. Ik betwijfel ook of het de bedoeling was dat zowel Charles Tansley als Mr. Ramsay zelf aanvankelijk overkomen alsof ze zwaar geestesziek zijn. Naarmate de gevoelens van de personages aan plausibiliteit winnen, verliezen de personages die buiten die focus liggen, compleet aan substantie. Spijtig.
Aanbevolen voor: Die-hard fans van modernisme.

Veelheid in eenzaamheid

Auteur: Menno Wigman
Titel: Mijn naam is legioen
Taal: Nederlands
Categorie: poëzie
Jaar van eerste uitgave: 2012
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekocht
Synopsis: Een dichtbundel van Menno Wigman die helemaal in het 'ruime nu' (denk dit en een paar decennia terug) ingebed is.
Aanrader, want: Waar te beginnen? Wigman verstaat de kunst van soepel en hard te schrijven tegelijk: hard en direct in zijn observaties - ook ten opzichte van zijn persona - en soepel in hoe hij ideeën en vormen aan elkaar rijgt. Zijn stem lijkt geheel eigen. Doordat hij drukdoenerij uit de weg gaat, maakt hij zijn werk steeds instapklaar, maar met verschillende lagen die dramatische hints geven naar een onderliggende toestand van spanning. Goedkoop effectbejag is niet aan Wigman besteed, en als hij dat toch al doet, doet hij dat overduidelijk met een reden. Vooral lijkt zijn persona steeds licht verloren, als iemand die nog net een glorietijd heeft meegemaakt van een levensvorm (de communes misschien, of de egotistische seksualiteit van postmoderne dichters), maar nu achterop moet hinken. Paradoxaal genoeg lijkt hij precies daardoor de voorbode van iets nieuw en opwindend, en vindt hij meer aansluiting bij het nu dan pakweg een Nolens, die per definitie vanuit bittere nostalgie dicht en bromt dat het allemaal wel zo geweldig niet was. Wigman kijkt niet achterom, maar wet verduiveld goed in wat voor schaduwen hij werkt.
Afrader, want: Dit zou ik voor geen geld aan iemand afraden.
Aanbevolen voor: Iedereen die een beetje van poëzie houdt.

Monopoly spelen in Rusland en verliezen

Auteur: Natalia Gevorkjan en Michail Chodorkovski
Titel: De tijd wast alles schoon
Taal: Nederlands (vertaald uit het Russisch)
Categorie: non-fictie
Jaar van eerste uitgave: 2012
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gewonnen op een quiz
Synopsis: Journaliste Gevorkjan laat in lange passages de op dat moment gevangen gezette oligarch Chodorkovski zijn licht schijnen over het Rusland van Poetin, en laat zowel hem, zijn getrouwen als voormalige medewerkers en opponenten uitvoerig aan het woord over de verschroeiend snelle opkomst van de olietycoon, en zijn uiteindelijke val.
Aanrader, want: Chodorkovski's arrestatie werd in het Westen indertijd niet onverdeeld negatief onthaald, en nog steeds hangt er rond de man een zweem van corruptie en criminaliteit, maar dit boek schetst tegelijk een genuanceerder én helderder beeld voor de ware reden van zijn val. Gevorkjan toont zich bovendien pluralistisch en laat vele mensen aan het woord met hun eigen stem, onversneden. Interessant is ook de inkijk in wat voor een puinhoop het Sovjetsysteem economisch achterliet.
Afrader, want: De vertaling oogt vaak gebrekkig en het boek bevat meerdere layout- en typfouten. Bovendien is het wel mooi dat Gevorkjan authentiek de stijl van Chodorkovski in zijn brieven wil weergeven, maar de ex-oligarch is geen begenadigd of meeslepend schrijver, waardoor hele passages verwarrend of saai zijn, bijvoorbeeld rond de Menatep-bank.
Aanbevolen voor: Lezers die zich interesseren in het hedendaagse Rusland (actueler dan ooit!) en zich iets meer willen verdiepen in mensen en analyses die verder gaan dan enkel speculaties over Poetins politiek.

De ponypiemel

Auteur: Goedele Liekens
Titel: SOS Sex
Taal: Nederlands
Categorie: zelfhulp
Jaar van eerste uitgave: 2012
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gewonnen op een quiz
Synopsis: La Goedele beantwoordt in korte, smaakvol geïllustreerde hoofdstukjes alledaagse vragen omtrent een brede waaier van praktische seksuele onderwerpen.
Aanrader, want: Onderhand weet Liekens hoe ze moet schrijven over seks, en af en toe is het ook amusant. Ze schuwt geen onderwerpen, gaande van basisdingen die sommige mensen misschien niet openlijk (meer) durven vragen, tot eerder sociale kwestie in verband met seks. Ik heb luidop gelachen bij een stukje waarin een bezorgde jonge vrouw haar groot geschapen vriend beschreef als een 'pony'. Geen paardenpiemel, zo veel is wel duidelijk, maar zeker een bovenmenselijk exemplaar. Nuances!
Afrader, want: 'Sex', echt? Echt? Bij Liekens loert helaas ook het gender-essentialisme altijd om de hoek, en dat kleurt haar adviezen onnodig. Plus, van zodra seks het domein van de echte kink betreedt, wordt ze veel onvaster van toon. Dat is jammer, want het is daarmee een gemiste kans voor een mainstream-seksuologe met een grote naam om eindelijk ook zaken bespreekbaar te maken die nu enkel als niche of in porno te zien zijn, zoals echte bdsm (een tik op de billen en één hoofdstukje over hoe je soft sm bespreekbaar maakt, tellen niet), fetisjisme, rollenspel, de kunst van bondage, hoe het zit met parafilieën allerhande, enz. Aan de andere kant: gezien Liekens' intussen voorbijgestreefde "mannen zijn zó en vrouwen zijn zó" en haar neiging tot kinkshaming, is het misschien ook beter dat ze zich hier niet over uitgelaten heeft.
Aanbevolen voor: Ik veronderstel dat dit boek zijn bestaansrecht en zijn publiek heeft, maar anno 2014 lijkt me dit een bij grote vlagen banaal boek dat op veilig speelt en zich daar eigenlijk ook bewust van is.

De blinde hoek

Auteur: Margaret Atwood
Titel: The Blind Assassin
Taal: Engels
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 2000
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend
Synopsis: De bejaarde Iris Chase kijkt terug op haar leven en focust daarbij vooral op haar jongere zus, een excentrieke vrouw die op haar 25 zelfmoord pleegde en postuum een beroemde schrijfster werd.
Aanrader, want: Als geen ander kan Atwood in de huid van personages kruipen die waarachtig aanvoelen, en haar stroom aan spitante observaties is even scherp als anders. Na een tijdje ga je als lezer op in drie verhalen tegelijk, en dat als auteur bewerkstelligen, is bepaald een huzarenstuk. Richard Pryor is verkillend als überbanale bourgeois-slechterik.
Afrader, want: De Booker Prize die dit werk gekregen heeft, is een beetje misleidend, want ondanks alles is dit niet Atwoods beste. Daarvoor is de eerste helft wat te gekunsteld en fragmentarisch zonder dat daar veel redenen toe zijn, en ook de grote plot twist zie je al aankomen als je twee derde door het boek heen bent.
Aanbevolen voor: Wie graag eens een familiekroniek leest die minder klassiek aandoet, of een romance die noch sentimenteel, noch antisentimenteel geschreven is.

Geschiedenis in 't water

Auteur: Graham Swift
Titel: Waterland
Taal: Engels
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 1983
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekocht
Synopsis: In diverse story-telling flashbacks vertelt geschiedenisleraar Tom Crick aan zijn klas de geschiedenis van zijn familie en streek in East Anglia, om te kunnen duiden waarom hij middenin een schandaal met zijn vrouw zit, en waarom hij binnenkort als leraar ontslagen wordt. Dit is een verhaal over (het nut van) verhalen.
Aanrader, want: Swift vertelt op meeslepende en uitgekiende wijze de mini-familiekroniek van de Atkinsons, en gooit er een pak koud-poëtische observaties tegenaan over leven in moerassen, overstromingsgebieden en hoe geschiedenis soms binnen, soms buiten een gemeenschap gebeurt.
Afrader, want: Het boek had wat korter gemogen. Sommige stukken voelen bij de haren gesleurd of zijn te lang (zoals de migratiecyclus van de aal), en voor zowat elke geslaagde vergelijking, metafoor of kernachtig statement is er één herhaling te veel aan.
Aanbevolen voor: 'Waterland' valt een beetje tussen verschillende stoelen. Indien een curieuze peper-en-zoutmix van verschillende fictietradities iets voor jou is, zal je van dit boek lezen niet slechter worden, maar zeker ook niet beter.

Cringe en crimi in Tel Aviv

Auteur: Dror Mishani
Titel: De verdwenen zoon
Taal: Nederlands (vertaald uit het Hebreeuws)
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 2013
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: cadeau gekregen
Synopsis: Inspecteur Avraham Avraham (jaja) onderzoekt de verdwijning van een doodnormale, wat verlegen vijftienjarige jongen. Al snel komt zijn bovenbuurman, een sociaal onaangepaste fantast, in het vizier van het boek als hoofdverdachte.
Aanrader, want: Mishani doet zijn best om Avraham geen buitengewoon begaafde rechercheur te maken, noch om hem een onuitstaanbare zak of een donkere misantroop te maken. De scènes met Avrahams ouders en de boertige Belgische inspecteur dragen een realistische weemoed in zich.
Afrader, want: Misschien lag het aan de vertaling, maar sommige dialogen of gevoelsbeschrijvingen voelen stuntelig en verkeerd aan. De sociaal onaangepaste leraar is volgens mij niet altijd even bewust zo cringeworthy geschreven. Bovendien, ook al bedoelt Mishani hiermee het begin van een crimireeks op poten te zetten, zijn de korte uitstapjes naar het universum buiten de voorsteden van Tel Aviv nogal nutteloos voor het verhaal.
Aanbevolen voor: Wie een ok crimi wil lezen die zich niet in mistige velden of tussen depressieve Scandinaviërs afspeelt.

Kanker op aarde

Auteur: Jonathan Franzen
Titel: Freedom
Taal: Engels
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 2010
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend
Synopsis: We volgen vanuit verschillende perspectieven, via diverse tijdssprongen, het wel en wee van Patty Emerson en Walter Berglund, van de jaren '60 tot het einde van de noughties, met de belangrijkste personen in hun leven inbegrepen.
Aanrader, want: Schijnbaar zonder moeite houdt Franzen gedurende meer dan 600 pagina's een familiekroniek aan de gang, en niet één moment laat hij zijn lezer uit zijn greep. 'Freedom' is op veel momenten even herkenbaar als dat het zorgt voor momenten van stille reflectie, een onwennig lachen of ogenblikken dat het verdriet er echt op in hakt. Het is een trefzeker boek dat nooit verloren gaat in zijn eigen slimheid, en personages presenteert die op bepaalde manieren even plausibel en verwerpelijk zijn. Dit is een 'Great Novel'.
Afrader, want: Ik kan eigenlijk weinig bedenken, buiten dat Franzen er zelf wat prekerig in naar voren komt naar het einde toe, maar zelfs dan blijft het entertainend om te lezen.
Aanbevolen voor: Iedereen met interesse in Amerikaanse literatuur.