Time to die

Auteur: Philip K. Dick

Titel: Do Androids Dream of Electric Sheep?
Taal: Engels
Categorie: proza
Jaar van eerste uitgave: 1968
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekocht
Synopsis: Politiehuurling Rick Deckard probeert op vierentwintig uur tijd zes ‘andys’ uit te schakelen, zes androïden die zich al mensen vermomd houden op aarde, wat in de dystopische, post-apocalyptische nabije toekomst streng verboden is. Tussendoor zit Deckard in een kanjer van een huwelijks- en midlifecrisis, en worden begrippen als menselijkheid, identiteit en empathie vaak in vraag gesteld. Dit boek was de losse basis voor de sf-klassieker Blade Runner van Ridley Scott.
I’ve seen things you wouldn’t believe, want: Elk personage komt tot zijn recht op zijn tijd en plaats, en net als de film heeft ook het boek een zeer surrëele noir-sfeer over zich waarin de grenzen van ethisch gedrag voortdurend verkend en overschreden worden. Bovendien worden er door de plot erg intelligente vragen gesteld over wat menselijk is, met een verrassende conclusie tegen het einde.
Lost like tears in rain, want: Je moet je over je voorkennis van de film zetten en de film zelfs vergeten om van het boek te kunnen genieten, omdat ze op cruciale punten zo van elkaar verschillen. Bovendien is Dick niet erg goed in het beschrijven van tijdsverloop tussen hoofdstukken, en bewegen zijn personages zich soms onhandig door beschreven ruimtes.
Aanbevolen voor: Voor Dick-fans is dit boek een absolute must. Ook voor anderen valt het zeker warm aan te bevelen als een vlot leesbaar sf-verhaal waar de ideëen in de kern psychologisch, menselijk en een tikje confronterend zijn.

Naïeve gaijin

Auteur: David Mitchell

Titel: The Thousand Autumns of Jacob De Zoet
Taal: Engels
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 2010
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekocht
Synopsis: Predikerszoon Jacob De Zoet komt in 1799 aan op Dejima, een kunstmatig eiland bij Nagasaki waar Nederlanders als enige Europeanen toestemming hebben gekregen om handel te drijven met Japan. De Nederlanders onderling complotteren, bestrijden en vergoeilijken corruptie, de Japanners vlechten hun eigen netwerk van voor- en nadelen, er is een waanzinscultus in een verborgen klooster, en op het einde komen de Engelsen bijna roet in het eten strooien van iedereen. Het hele verhaal lang blijft Jacob zijn (onbereikbare) liefde koesteren voor een vrijgevochten, intellectuele Japanse vrouw met een markant litteken.
Aanrader, want: Mitchells dialogen en karakterbeschrijvingen zijn zo doorgedreven vlot en realistisch dat dat op zich al een reden is om het boek te lezen. Voor liefhebbers van historische romans vallen er ook veel elementen te rapen die zowel Nederland, Engeland als Japan op scharniermomenten in de geschiedenis tonen. Het boek trapt niet in de val van goedkoop oriëntalisme, noch van de droge uiteenzetting. Bovendien, en voor Nederlandstalige lezers interessant, getuigt Mitchell van een erg grondig en gedetailleerd inzicht in de Europese culturen van de vroegmoderne tijd wat zowel taal als gewoontes betreft.
Afrader, want: Naar het einde toe begint het boek wat af te zwakken, en de fragmentarische laatste hoofdstukken roepen meer vervelende vragen op dan dat ze beantwoorden.
Aanbevolen voor: Fans van Mitchell zullen dit sowieso erg goed vinden. Voor de rest zijn er genoeg verschillende genre-elementen aanwezig om ook mensen die weinig lezen te kunnen blijven boeien.

De man die wil dat ik wil

Auteur: Peter Sloterdijk

Titel: Je moet je leven veranderen
Taal: Nederlands (vertaald uit het Duits)
Categorie: filosofie
Jaar van eerste uitgave: 2011
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekocht
Synopsis: Sloterdijk voert de lezer doorheen een geschiedenis van het steeds ‘hoger’ proberen reiken in disciplines, religies, sport, wetenschap en lotsverbetering van de mensheid. Hij betrekt daarbij tal van (vooral antieke en continentale) filosofen om scherp uit te halen naar de filosofische leegte van veel huidige maatschappijverschijningen, en een pleidooi te houden voor discipline, verhogingsdenken en onderwijs. Hierbij verdedigt hij tezelfdertijd ook de verwezenlijkingen van de moderne maatschappij tegen een al te sterk pessimisme.
Aanrader, want: Het is bijzonder interessant te zien hoe Sloterdijk zijn educatieve filosofie construeert aan de hand van geselecteerde teksten en filosofen, het verticaliteitsdenken erg helder in kaart brengt en ook nieuwe interpretaties aanbrengt voor grote religieuze en politieke bewegingen. Bovendien zijn zijn observaties over de bewegingsrichting van menselijke levensvormen en het eeuwig oefenende dat deel is van de moderne mens, vaak bijzonder raak.
Afrader, want: Sloterijk maakt nooit echt duidelijk waarom mensen maar beter meestappen in de zelfverbetering, en pleit zelfs voor een vorm van pijnlijke ascese die niet onmiddellijk voordelen blijkt op te leveren. Bovendien gaat hij nogal gemakzuchtig om met teksten door de woorden erin automatisch aan te nemen als waar, terwijl heel wat aangehaalde auteurs hun denken helemaal niet in de praktijk brachten of goeie voorbeelden zijn voor zijn verticale bewegingen. Tenslotte zijn zijn concrete voorstellen over onderwijs een beetje naïef.
Aanbevolen voor: Lezers die reeds vertrouwd zijn met wat filosofie en literatuur, en graag een soms moeilijk begaanbare, maar boeiende en kritische doorlichting van educatief denken willen lezen.

Je kan geen twee keer in dezelfde goelag stappen

Auteur: Vassili Grossman

Titel: Alles stroomt
Taal: Nederlands (vertaald uit het Russisch)
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 1970 (min of meer)
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekocht
Synopsis: Na bijna dertig jaar in verschillende strafkampen en goelags doorgebracht te hebben, komt Ivan terug de bewoonde wereld in. Hij vindt er een job in een atelier voor gehandicapten en begint een voorzichtige relatie met zijn hospita, een vrouw die eveneens getekend is door Sovjet-staatsterreur.
Aanrader, want: Grossman geeft een bijzondere filosofische draai aan het leven in de kampen, waarbij hij voortdurend wisselt van het hoogstpersoonlijke perspectief van Ivan, Anna en enkele nevenpersonages, maar tegelijkertijd ook in vogelvlucht een vernietigend beeld schetst van het stalinisme, de literaire experimenten die op zoek gingen naar de Russische volksziel, en het universele verlangen naar vrijheid dat hier absoluut geen holle kreet genoemd kan worden.
Afrader, want: De fragmentarische benadering maakt Alles stroomt iets minder pregnant dan het gelijkaardige Goelag-archipel van Solzjenitsyn, of je moet niet weten van filosofie.
Aanbevolen voor: Lezers die er in kunnen slagen toch nog het licht te zien aan het einde van de tunnel in wat een compleet hopeloze levensgeschiedenis lijkt.

Bestiarium vol kleuren

Auteur: Peter Verhelst

Titel: Zoo van het denken
Taal: Nederlands
Categorie: poëzie
Jaar van eerste uitgave: 2011
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekocht
Synopsis: Losweg opgehangen aan dieren en landschappen verkent Verhelst diverse woordvelden van lichamelijkheid, kleur en fantasievolle sensatie, met als uitsmijter een Zuidpool-expeditie.
Aanrader, want: Verhelsts poëzie leest erg vlot weg ondanks de lyrische buitelingen en de lange, rollende regels die bij veel andere dichters uit den boze lijken. Er staan ook enkele prachtige beelden in die tegenspreken dat vergelijkingen tussen dieren, mensen, landschappen en sensualiteit per definitie slechte poëzie opleveren.
Afrader, want: Nadeel is dat Verhelst er soms los over gaat en dan toch in een wat drammerige pathetiek of voorspelbaarheid kan verzeilen.
Aanbevolen voor: Fans van oncerebrale maar toch erg schrandere poëzie in het algemeen, en fans van Verhelsts eerdere poëzie in het bijzonder.

Mutanten in de metro

Auteur: Dmitri Gluchovskii

Titel: Metro 2033
Taal: Engels (vertaald uit het Russisch)
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 2009
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekocht
Synopsis: Artjom is een vroege twintiger die opgegroeid is in de metro van Moskou, waar de laatste Moskovieten hun toevlucht hebben genomen na een nucleaire oorlog. Hij trekt de hele metro door op zoek naar een middel om zijn thuisstation, VDNCh, te redden van de ondergang.
Aanrader, want: Een erg fascinerende, mystieke cast aan personages wordt steeds afgewisseld, en de postapocalyptische metrosamenleving is een boeiende afspiegeling van de huidige Russische maatschappij. Bovendien werkte Gluchovskii niet alleen – het hele project is op internet ontstaan en met voortdurende feedback van lezers. Ondanks de erg moderne inslag, zijn de dialogen en sommige personages door en door Russisch.
Afrader, want: De rol van mystiek en religie blijft bewust vaag. Er zijn zo goed als geen vrouwelijke personages – dat is niet zozeer een punt van kritiek, maar iets dat erg vreemd overkomt in een postapocalyptische wereld.
Aanbevolen voor: Lezers die eens wat anders willen maar nog niet toe zijn aan al te exotische verhalen. Dat, of je hebt toevallig het game gespeeld, dat gebaseerd is op het boek.

Mad Max op Mars

Auteur: Alistair Reynolds

Titel: Terminal World
Taal: Engels
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 2010
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekocht
Synopsis: Dokter Quillon leeft al jaren undercover als genetisch aangepaste engel op één van de lagere niveaus van de onmenselijk hoge stad Spearpoint. Hij wordt ontdekt en moet de wereld zelf in vluchten. Bendes, voorspellingen, luchtschepen en mysterieuze artefacten passeren allemaal de revue.
Aanrader, want: Reynolds is een vakman en dat voel je aan de dialogen en de omschrijvingen. Ook de verrassende wending van het verhaal komt er pas geleidelijk aan, en dan nog zal de wending nooit noodzakelijk noch duidelijk zijn voor een lezer zonder achtergrondkennis. Dat is klasse.
Afrader, want: Reynolds’ setting komt soms te veel over als een masturbatoire fan service aan allerlei genres, niet in het minst de nerdfavoriet steampunk. Het einde is ook narratief nogal onbevredigend. Misschien komt er een vervolg, maar het is een goedkope truc.
Aanbevolen voor: Sciencefictionlezers die graag een boek hebben dat vlot wegleest en niet al te zwaar op de maag blijft liggen.

De Amerikaanse Hitler

Auteur: Philip Roth

Titel: The Plot Against America
Taal: Engels
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 2004
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekocht
Synopsis: De familie Roth leeft in angst nadat president Roosevelt in de verkiezingen van 1940 verslagen wordt door luchtvaartheld Charles Lindbergh. Het – lange tijd vermoedelijke – antisemitisme van Lindbergh en zijn administratie veroorzaakt hevige familieruzies.
Aanrader, want: Er is duidelijk enorm veel historisch onderzoek in deze alternatieve geschiedenis gekropen, met veel echt bestaande personages, omgevingen en gebeurtenissen. Het idee op zich is ook al interessant, vooral omdat dit nichegenre voorheen het domein was van begaafde en minder begaafde amateurschrijvers. Sommige anekdotes uit het leven van de acht- à negenjarige Philip Roth zijn bovendien aandoenlijk herkenbaar voor elke kindertijd, Joods of niet.
Afrader, want: Het einde is zo’n deus ex machina dat ik me zat af te vragen of ik te maken had met een droomsequens. Bovendien bleef ik als historisch geïnteresseerde lezer wat op mijn honger zitten als het aankwam op de macrohistorische context. Het coming-of-age-aspect is zo nadrukkelijk aanwezig dat ik me soms in een negentiende-eeuwse roman waande van het minder goede soort.
Aanbevolen voor: Lezers die houden van Roth en wat hij doet met dit genre.

Tussengeslacht

Auteur: Jeffrey Eugenides

Titel: Middlesex
Taal: Engels
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 2002
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend van mijn vriendin
Synopsis: Cal of Calliope Stephanides vertelt een familiekroniek om te verklaren hoe het komt dat hij geboren werd als meisje maar in zijn puberteit man werd. Verschillende historische gebeurtenissen passeren de revue, met als diverse achtergronden de Turks-Griekse oorlog van de jaren ’20, het roerige Detroit van de jaren ’60 en hippievrijhaven San Fransisco in de jaren ’70.
Twice as nice, want: Eugenides heeft een stilistisch erg verzorgd, rijk en toch makkelijk leesbaar boek afgeleverd over een erg moeilijk thema – interseksuelen. Dat hij erin slaagt dit te vermengen met een spannende familiekroniek, hysterisch realistische taferelen en socioculturele commentaar is een prestatie op zich. Bovendien is het hoofdpersonage gelukkig geen larmoyant, tragisch figuur.
Noch mossel, noch vis, want: De magisch-realistische uitstappen en het doorbreken van de vierde muur zijn er eigenlijk te veel aan. Ook doet Eugenides er soms nogal lang over om tot de kern van de zaak te komen zonder dat het waarde toevoegt aan het boek.
Aanbevolen voor: Wie geïnteresseerd is in immigrantenverhalen met een twist, Bildungsromane met een origineel uitgangspunt of wie denkt dat de man op zijn lauweren is blijven rusten na “The Virgin Suicides”.

Two zero zero years achterute

Auteur: Maarten H. Rijkens

Titel: I always get my sin
Taal: Nederlands
Categorie: non-fictie, comedy
Jaar van eerste uitgave: 2010
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekocht
Synopsis: Overzicht, aan de hand van de fases van een zakenmeeting, van het soms lachwekkend kromme Engels waar Nederlanders (en dus bij uitbreiding Nederlandstaligen) zich van durven bedienen, met alle hilariteit vandien.
Wat ik geleerd heb: Blijkbaar bestaan er mensen die dus echt “how do you do and how do you do your wife?” zeggen.
I got my sin, want: Sommige scheve wendingen in het ‘Dunglish’ zijn zo absurd geestig dat je je er onmiddellijk een overstresste zakenman bij kan voorstellen die recht van tussen de rapen getrokken is.
I do not hate you welcome, want: Er staat nergens echt uitleg bij waarom iets fout is of hoe men het echt zegt, wat Engelstaligen verkeerd zouden begrijpen of waarom (voor eventuele Engelstalige lezers) Nederlandstaligen zulke dingen zouden zeggen – een gemiste kans. Er staan een aantal zinswendingen in die niet eens fout zijn. Ook: comic sans. Bij God, gebruik geen comic sans. En er zit een hele passage in die rechtstreeks van internet geript is.
Aanbevolen voor: Wie het boek gratis krijgt, voor de rest is het de moeite niet. Zelfs niet voor een paar euro.

Een Tsjech met pech

Auteur: Milan Kundera

Titel: The Unbearable Lightness of Being
Taal: Engels (vertaald uit het Tsjechisch)
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 1984
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend van mijn vriendin
Synopsis: Over een verbrokkelde periode van ruwweg twintig jaar worden de levens van een zestal personages, van wie het merendeel Tsjechen, gevolgd. Verraad, trouw, tederheid, politiek, liefde en een forse scheut literatuurfilosofie vormen een in elkaar gehaakt lappendeken van motieven die benaderd worden uit verschillende invalshoeken.
Een Praagse Lente, want: Ondanks de weinig benijdenswaardige status van een hedendaagse klassieker (“kan alleen maar teleurstellen!”) en de zware thema’s die het boek aankaart, leest Kundera’s beroemdste roman enorm vlot en voelt hij op geen enkel moment geforceerd aan. Het postmoderne aspect bemoeilijkt de lezing niet – het versterkt ze zelfs. Er komen ook een hoop erg pakkende, diepmenselijke observaties bij over geluk en liefde, op een onsentimentele, authentieke manier die in literatuur stilaan zeldzaam is.
Een Fluwelen Scheiding, want: Naar het einde toe worden de personages vager, schetsmatiger en iets ongeloofwaardiger, maar dat is eigenlijk geen punt van kritiek.
Aanbevolen voor: Iedereen die dit boek wenst terug te stelen uit de klauwen van mensen die er hip mee komen doen dat ze Kundera gelezen hebben.

Een grappige Belgenmop

Auteur: Dylan van Eijkeren

Titel: Het beste land ter wereld
Taal: Nederlands
Categorie: nonfictie, egodocument, journalistiek
Jaar van eerste uitgave: 2008
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekregen van mijn vriendin
Synopsis: Van Eijkeren toert een winter lang rond door België op een semisystematische manier, toetst zijn Nederlandse vooroordelen over de zuiderburen, en krijgt af en toe gezelschap van zijn luie midlifecrisisvriend Hunter.
Hartstikke leuk, want: Van Eijkeren schrijft anekdotisch maar onderhoudend, heeft een ironische blik als buitenstaander maar verglijdt zelden in typisch Nederlandse clichés over België. Hij doet ook niet sentimenteel over de politieke crisis.
Opgesodemieterd, want: Je voelt dat van Eijkeren zich duidelijk meer laat gaan en gestructureerder schrijft over Vlaanderen door de veel kleinere taalafstand, waar hij Wallonië en de Oostkantons benadert met een exotischer invalshoek.
Aanbevolen voor: Belgische lezers die zich gewillig laten amuseren door een Nederlander die toch een beetje dweept met het land en af en toe erg rake schetsen neerzet van Belgen, ongeacht van welk landsdeel ze komen.

Opa schrijft over robots

Auteur: Isaac Asimov

Titel: Robot Visions
Taal: Engels
Categorie: fictie, essays, bloemlezing
Jaar van eerste uitgave: 1988
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekregen van mijn vriendin
Synopsis: Een bundeling kortverhalen van sf-grootmeester Asimov, aangevul met enkele essays. De bundel bevat ondermeer zijn bekende ‘Bicentennial Man’, een paar verhalen waarin zijn vaak gebruikte robopsychologe Susan Calvin voorkomt, en ook één van zijn dedectieveverhalen met zijn klassieke duo Elijah Baley, een mens, en R. Daneel Olivaw, een robot.
Geef me een positronisch brein, want: Ondanks de decennia en de soms verouderde voorspellingen, hebben veel van Asimovs kortverhalen niks ingeboet aan vertelkracht en logica. Soms zie je zijn pointe al aankomen, maar meestal niet. Asimov verstond de kunst van met een vrij beperkt talent een maximaal rendement te halen.
Verbied alle robots, want: In zijn essays durft Asimov wel eens in herhaling vallen, waardoor hij eerder als een echte oude man dan een vriendelijke opa voorkomt. Ook zijn voorspellingen omtrent het toen nog embryonale internet zijn aandoenlijk naïef en op bepaalde manieren erg raak, maar weinig onderbouwd.
Aanbevolen voor: Wie normaal geen sf leest en wars staat tegenover het genre, of wie graag opnieuw kennis maakt met een oude, haast ambachtelijke meester in de vertelkunst.

Russisch crapuul

Auteur: Anna Politkovskaja

Titel: Russisch dagboek
Taal: Nederlands (vertaald uit het Russisch)
Categorie: nonfictie, egodocument, journalistiek
Jaar van eerste uitgave: 2006
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekregen van mijn vriendin
Synopsis: Politkovskaja beschrijft ongeveer dag na dag de Russische politieke actualiteit vanaf de officiële eerste verkiezing van Poetin tot het einde van 2005, met de stapsgewijze ontmanteling van de prille Russische democratie en alle absurditeit, inertie en wreedheid vandien.
Glasnost, nu, want: Dat Politkovskaja uiteindelijk vermoord werd, geeft haar dagboek een extra urgentie. Het hele, vrij lijvige document, werpt een vernietigende blik op het moderne Rusland als een kleptocratie die geregeerd wordt door crapuul van de bovenste plank. Sommige passages zijn bijzonder aangrijpend en verkillend. Ze begraven voorgoed de internetmythe van Poetin als een soort benevolente dictator.
Njet, want: De vertaling vertoont enkele merkwaardigheden, wat haastwerk doet vermoeden. Ook het hele register aan persoonlijkheden en gebeurtenissen is niet altijd even makkelijk om te volgen.
Aanbevolen voor: Politieke beesten die op zoek zijn naar een scherpe analyse van hedendaags Rusland, of mensen die iets willen bijleren over de Poetins politiek buiten de gewoonlijke media om.

I'm leaving today

Auteur: Frederick Morel

Titel: The Ferris Wheel
Taal: Engels
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 2011
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend van een vriendin
Synopsis: Paul besluit zijn vrouw en zijn kleurloze burgerbestaan te verlaten voor zijn eerste liefde – New York, afgewisseld met flashbacks naar zijn leven als student in en intens verbonden met de stad
Start spreading the news, want: Een Vlaming die debuteert met een Engelstalige roman is altijd weer wat anders. Door het hoge tempo en gebrek aan overbodige scènes leest het boek vlot weg. De stilistische trouvailles zijn leuk en storen niet, wat anders wel vaker verkeerd zit bij debuten. De droomsequensen over het reuzenrad zijn pakkend.
Wake up in a city that never sleeps, want: Het hoofdpersonage heeft uiteindelijk niet zo veel te vertellen, en buiten George lijken alle randpersonages ook erg afgevlakt te zijn. Jammer ook dat het layoutwerk niet zo goed geslaagd is.
Aanbevolen voor: Lezers die nieuwsgierig zijn of een Vlaming zonder haperingen in het Engels kan schrijven (het antwoord is ja).

Hemingway op een haar na

Auteur: Clem Schouwenaars

Titel: De seizoenen
Taal: Nederlands
Categorie: egofictie
Jaar van eerste uitgave: 1972
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend van een vriend
Synopsis: Nauwelijks verhuld alter ego Anton Zevenbergen verhuist koppig naar ruraal West-Vlaanderen om er eenzaam het hoofd te bieden aan een depressie en een gebroken hart. Hij komt bijna tot zelfmoord op dezelfde wijze als zijn vader.
Naar de Cayenne, want: Schouwenaars weet erg meeslepend en helder te schrijven over gevoelens, landschappen en het vaak brutale landelijke leven zonder ooit te vervallen in bitter naturalisme. Hij is op zijn best als hij niet oordeelt maar handelt, en op zijn eerlijkst is hij ook op zijn mooist.
Beter terug naar Antwerpen, want: Het misogyne kantje van Schouwenaars is storend, en ook voor zijn politieke bespiegelingen moet je het boek niet lezen.
Aanbevolen voor: Iedereen die een jammerlijk vergeten auteur wil herontdekken.

De wereld is reeds SF

Auteur: William Gibson

Titel: Zero History
Taal: Engels
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 2010
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekocht
Synopsis: Hollis Henry en Milgrim zijn elk bezig met een ander aspect van een PR-zaak in de modewereld voor de schimmige marketingmogul Hubertus Bigend. Ze komen ermee in lastig vaarwater en trekken de aandacht van de verkeerde mensen.
Aanrader, want: Gibsons extreme aandacht voor detail in zijn omgevingen en personages is opmerkelijk. Hij weet ook de huidige wereld gestalte te geven op een manier dat de lezer beseft dat we eigenlijk al in een sf-maatschappij leven. En elke passage met de macchiavellistische Belg Bigend is om van te smullen.
Afrader, want: Soms komt Gibsons textuurfetisj erg pedant over, en de uiteindelijke plotonthulling is nogal flauw. Ik kreeg de indruk dat hij zijn afwikkeling nog zat te bedenken terwijl hij aan het schrijven was, en dat is meestal geen goed teken.
Aanbevolen voor: Hippe lezers die houden van gestileerde technologie-thrillers.

Reagan en Thatcher als voodoomeesters

Auteur: Francis Wheen

Titel: How mumbo-jumbo conquered the world
Taal: Engels
Categorie: non-fictie
Jaar van eerste uitgave: 2008
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend van mijn vriendin
Synopsis: In een reeks essays buigt Wheen zich over recente politieke en economische hypes zoals trickle down economics, de Derde Weg, postmodernisme, new age, de kretologie van modern zakendoen en de politiek van het sensationele en sentimentele.
Aanrader, want: Op een begrijpelijke en vaak grappige manier laat Wheen zowel links als rechts door de mand vallen in hun retoriek, met als uitgangspunt een pleidooi voor een terugkeer naar waarden van de Verlichting, zoals pragmatiek, redelijkheid en matiging. Er worden weinig onderwerpen uit de weg gegaan.
Afrader, want: Voor ernstige, essayistische non-fictie is de bronvermelding nogal raar. Ook de ontmaskering van de retorische strategieën van de huidige politieke en economische machinisten is interessant, maar lijkt meer een conclusie impliciet te houden in plaats van dat wordt gesproken over oplossingen.
Aanbevolen voor: Lezers met een onbevangen, scherpe blik die soms ook bereid zijn zich met hun eigen vooroordelen te laten confronteren.

Ruraal Rusland in historische vogelvlucht

Auteur: Peter d’Hamecourt

Titel: Toen Napoleon Maly verliet
Taal: Nederlands
Categorie: egodocument, geschiedenis
Jaar van eerste uitgave: 2010
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend van mijn moeder
Synopsis: d’Hamecourt beschrijft aan de hand van de geschiedenis van het dorp Malojaroslavets de bredere Russische geschiedenis van 1812 tot nu, en vooral de effecten op de lokale bevolking, met veel anekdotes en stemmen van gewone Russen.
Da, want: Het is eens wat anders dan een kurkdroog naslagwerk. Het verbindt de grote momenten in de moderne Russische geschiedenis met de bevolking van een dorp enkele honderden kilometers van Moskou, en geeft vooral ook een persoonlijker inzicht in vele principes en beleidsmaatregelen van de tsaren, de Sovjets en het postcommunistische Rusland, zonder opvallend politiek gekleurd te worden.
Njet, want: De familiegeschiedenissen van het dorp vervallen soms wel in de fout van rijen namen en gebeurtenissen te worden zonder dat je je als lezer betrokken voelt. Soms is de focus ook wat onduidelijk omdat het boek probeert de helft van het dorp ergens wel een plek te geven.
Aanbevolen voor: Mensen die houden van volksere geschiedenis en slechts een basiskennis hebben van de Russische geschiedenis.

Angst die het gezicht doet wegsmelten

Auteur: Jeroen Brouwers

Titel: Bezonken rood
Taal: Nederlands
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 1981
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekregen van een vriendin
Synopsis: Brouwers haalt trauma’s op van zijn kleutertijd in de Jappenkampen in Indonesië, een lang vervlogen affaire en zijn diverse problemen van haat, ziekte, angst en zelfhaat om er mee om te gaan.
Aanrader, want: Zonder meer en terecht één van de grootste hedendaagse klassiekers in de Nederlandse literatuur. Brouwers is sowieso stilistisch op de top van zijn kunnen, en is bijzonder brutaal in het beschrijven van zijn paniekaanvallen, moeilijke verhouding tot intimiteit en zijn nog steeds overeind staande haat tegenover de oorlogsmisdaden die de Japanners begingen in Indonesië.
Afrader, want: De mijmeringen over de affaire met Liza lijken soms wat bij het haar gesleurd om een geforceerd gefantaseerd rustpunt in te bouwen. Het boek is al sterk genoeg op zichzelf.
Aanbevolen voor: Iedereen, eigenlijk. Vooral ook mensen die wel eens een ‘goed boek’ willen lezen maar er niet toe komen uit tijdsgebrek. Want ondanks zijn zware thema’s is ‘Bezonken rood’ ook tamelijk dun.

Boosaardige hippies met bijlen

Auteur: John Barnes

Titel: Daybreak Zero
Taal: Engels
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 2011
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekocht in Stockholm
Synopsis: Tweede deel van een beoogde trilogie over een post-apocalyptisch Amerika. De wereld werd hierin in 2024 haast verwoest door een mysterieuze groep extreemlinkse, gewelddadige hippies die zichzelf “Daybreak” noemen.
Aanrader, want: Barnes slaagt erin ondanks zijn wat manke premisse een geweldige pageturner te schrijven. Op veel vlakken is het ook een deprimerend realistische weergave van hoe de Verenigde Staten er zou kunnen uitzien, een jaar na de apocalyps.
Afrader, want: Barnes is nogal graag visceraal in het beschrijven van de haat en wreedheid van mensen, en ergens is het idee dat hippies veranderen in zelfmoordterroristen zo belachelijk dat het onvoorstelbaar wordt. Bovendien zijn sommige personages volledig van bordkarton.
Aanbevolen voor: Mensen die niet zo dom waren als ik om te beginnen met het tweede deel, en liefhebbers van post-apocalyptische literatuur die zin hebben in een tussendoortje.

Portrait of the artist as a young whiner

Auteur: Paul De Wispelaere

Titel: Een eiland worden
Taal: Nederlands
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 1963
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend van een vriend
Synopsis: Een jonge nietsdoender in het decennium na Wereldoorlog II komt erachter dat hij de benepen manier van leven van zijn ouders en zowat iedereen rondom hem verafschuwt, en blijft een spel spelen van aantrekken, afstoten, obsessie en gelatenheid met zijn ‘grote liefde’ (meer een soort project).
Aanrader, want: Hoewel er thematische overeenkomsten zijn met Reves De avonden schrijft De Wispelaere stilistisch nog beter. Bijna elke zin is om van te eten, zeker als je weet dat dit zijn debuut was.
Afrader, want: Een onsympathiek hoofdpersonage is per definitie geen probleem, maar De Wispelaere laat hem te veel overkomen als een cynicus die zijn eigen mislukkingen voortdurend door handige kunstgrepen probeert te rechtvaardigen. Zijn analyses zijn scherp, maar zijn arrogantie werkt op de zenuwen.
Aanbevolen voor: Lezers die houden van een mooie stijl, voldragen zinnen en die niet al te veel tijd hebben.

Gerechtigheid in Alabama

Auteur: Harper Lee

Titel: To Kill a Mockingbird
Taal: Engels
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 1960
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: gekregen van mijn vriendin
Synopsis: Een jong blank meisje groeit op in het Alabama van de jaren ’30, waar racisme en segregatie normaal zijn. Haar vader, een advocaat, moet een zwarte man verdedigen die beschuldigd wordt van het verkrachten van een blank meisje.
Lezen, want: Dit boek wordt terecht gezien als een klassieker, ondanks het feit dat het Lee’s enige fictiewerk ooit was. Door de ogen van een kind zien we een genuanceerd en tezelfdertijd erg recht door zee beeld ontstaan van hoe het landelijke Diepe Zuiden in elkaar zat in de jaren ’30, waarbij geen enkel thema uit de weg wordt gegaan maar door de heldere stijl en het hoge tempo er ook niks dik opgelegd wordt. “To Kill a Mockingbird” is een moordende pageturner, met bovendien het eigenlijke hoofdpersonage, Atticus Finch, als een realistisch maar enorm bewonderenswaardig en principieel hoofdpersonage dat weinig gelijken kent in de literatuur.
Niet lezen, want: Je haat lezen? Misschien is het begin een beetje traag, maar dat zeg ik alleen maar omdat ik niet het gevoel wil hebben dat ik niets gezegd heb.
Aanbevolen voor: Iedereen.

Mescaline wordt nooit oud

Auteur: Aldous Huxley

Titel: The Doors of Perception
Taal: Engels
Categorie: egodocument
Jaar van eerste uitgave: 1954
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend
Synopsis: Huxley beschrijft zijn ervaringen met mescaline over een zonnige namiddag, in een gecontroleerde setting bij een dokter. En ja, The Doors ontleenden hun naam aan dit werk. De naam van het werk is zelf dan weer afgeleid uit The Marriage of Heaven and Hell van William Blake, waar Huxley overigens vrij prominent naar verwijst in zijn gedachtegangen.
Aanrader, want: Ondanks het thema (druggebruik) is het erg korte boekje zeer helder geschreven, en bulkt het van de kruisverwijzingen naar allerlei filosofische, religieuze en esthetische opvattingen die zeker een bron van discussie kunnen vormen met mensen die het ook gelezen hebben.
Afrader, want: Als je niet thuis bent in de brede literaire en culturele achtergrond van Huxley, kan het zwaar zijn om te volgen. Ook wie een wonderbaarlijk trippende Engelsman verwacht had, is er aan voor de moeite.
Aanbevolen voor: Lezers die graag een filosofische dressing hebben over hun egodocumenten, of gewoon nieuwsgierig zijn naar de effecten van mescaline zonder het zelf te willen proberen.

Gêne, waanzin en andere typisch menselijke zaken

Auteur: Fjodor Dostojevski

Titel: The Eternal Husband and Other Stories
Taal: Engels (vertaald uit het Russisch)
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 1997 (met verhalen uit Dostoekvski’s volledige carrière)
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend
Synopsis: Dit is een verzameling kortverhalen van de hand van Dostojevski. Ze laten zich best samenvatten als schetsen van verstoorde menselijke relaties en de fouten die mensen maken door hun medemens volkomen verkeerd in te schatten. De focus ligt op het langste verhaal, het titulaire The Eternal Husband.
Aanrader, want: Dostojevski had een uniek gevoel voor sociale mores, en kan feilloos geloofwaardige mislukkelingen neerzetten. Hij is op zijn best als hij erg diep in zijn personages kruipt, en hun handelingen, gedachten en gevoelens, hoe absurd of belachelijk ook, voor henzelf erg plausibel blijft neerzetten. Vooral A Nasty Anecdote, Bobok en Dream of the Ridiculous Man zijn hier bijzonder sterk in.
Afrader, want: Sommige dialogen komen wat gekunsteld over, en hier en daar komt hij nogal traag terzake. De soms nogal plotse plotwendingen durven ook wel eens goedkoop overkomen.
Aanbevolen voor: Iedereen die houdt van realistische pageturners met interessante personages.

Augustin, haal de dildo

Auteur: Donatien Markies de Sade

Titel: Filosofie in de slaapkamer
Taal: Engels (vertaald uit het Frans)
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 1795
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend van mijn vriendin
Synopsis: Drie decadente Franse aristocraten spannen samen om een jong meisje te indoctrineren in hun theorieën over amoraliteit en seksueel hedonisme, met een fikse dosis moederhaat er gratis bij.
Meer, want: Sommige van De Sades ideeën, of hij ze nu zelf echt geloofde of niet, zijn verrassend modern, zelfs naar onze normen, en zetten aan het denken over de erg burgerlijke conventies van zowel zijn eigen als onze tijd. Ook de naadloze overvloeing van het verheven aristocratische stijlregister in het platvloerse, pornografische register van zijn expliciete scènes werkt erg goed.
Genade, want: Het essay dat De Sade er middenin gooide staat als een tang op een varken. Sommige personages krijgen ook erg weinig te doen en lijken meer op sparring partners in Socratische dialogen dan wat anders.
Aanbevolen voor: Mensen die denken dat De Sade alleen maar schreef over seksuele foltering en stront eten.

De maanlanding was nep

Auteur: Viktor Pelevin

Titel: Omon en de race naar de maan
Taal: Nederlands (vertaald uit het Russisch)
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 1992
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend van de bibliotheek
Synopsis: De jonge Omon traint in een geheime ondergrondse basis om een zogezegd onbemande maanlanding uit te voeren voor de Sovjets. Alles, maar dan ook alles eraan is compleet nep. Zelfs wat nep is, is nep.
Hef een glas vodka, want: De satire op de imagobezorgdheid van de Sovjetunie is zo sterk doorgedreven dat je er soms wel mee moet lachen.
Naar de zoutmijnen ermee, want: De personages lijken allemaal erg dom, en dat werkt nogal vervelend.
Aanbevolen voor: Mensen die denken dat Russische literatuur nooit grappig kan zijn.

Razernij en bitterheid

Auteur: Fjodor Dostojevski

Titel: Aantekeningen uit het ondergrondse
Taal: Nederlands (vertaald uit het Russisch)
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 1864
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend van de bibliotheek
Synopsis: verbitterde, hatelijke Rus van middelbare leeftijd fulmineert tegen de maatschappij en is een all-round zieligaard
Het is altijd beter als ze nog underground zijn, want: Het boek, dat al bij al niet lang is, neemt een lange aanloop maar mondt uit in een kopstoot van een finale, met erg sterke dialogen en meesterlijk geschreven personages die ondanks hun lamentabele toestand erg veel zinnigs te zeggen hebben over hoe mensen met elkaar omgaan. Bovendien is het ook al erg ver verwijderd van laat-romantische of realistische conventies, waardoor het nog steeds erg hedendaags werkt.
Blijf maar in die ondergrondse, want: Sommige scènes zijn zo pijnlijk dat de plaatsvervangende schaamte voor het personage te sterk kan worden. De eerste, essay-achtige hoofdstukken zijn ook minder interessant en iets te onvast van stijl.
Aanbevolen voor: Wie Dostojevski wil lezen maar niet de moed heeft onmiddellijk al te beginnen met het zware werk.

Oermoedercomplex

Auteur: Bryan Sykes

Titel: De zeven dochters van Eva
Taal: Nederlands (vertaald uit het Engels)
Categorie: non-fictie
Jaar van eerste uitgave: 2001
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend door een collega
Synopsis: Sykes beschrijft zijn zoektocht en onderzoek naar de 'oermoeders' van de mensheid via mitochondriaal DNA.
Elementary, dear Watson & Crick, want: Als Sykes over zijn concrete onderzoeken schrijft, en de weg die mitochondriaal DNA heeft afgelegd als betrouwbare indicator om bepaalde historische kwesties te helpen oplossen, is hij zonder meer boeiend.
Een Mengele van de taal, want: De uitgebreide, narratieve beschrijvingen van zijn oermoeders zijn nogal saai, en het boek schiet ook nogal onvast uit de startblokken. Sykes is niet erg goed in fictie.
Aanbevolen voor: Lezers met een interesse in wat prehistorie en erfelijkheid.

Leven als Satan in Moskou

Auteur: Michail Boelgakov

Titel: De Meester en Margarita
Taal: Nederlands (vertaald uit het Russisch)
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 1966 (ongecensureerd en geredigeerd in 1989)
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: geleend van de bibliotheek
Synopsis: Satan, in de gedaante van professor/illusionist Woland, komt terug naar de mensenwereld en landt met zijn gevolg in het Moskou van de jaren '30.
Heil Satan, want: De dialogen en settings vonken langs alle kanten, de politieke en culturele beschouwingen staan humor en tempo geenszins in de weg, en de lezer krijgt er nog een erg mooie, zij het geliterariseerde romance bij op de koop toe.
Liever terug naar de kerk, want: Bezdomniy en soms ook de Meester kunnen wel eens saaie zeurkousen zijn.
Aanbevolen voor: Mensen die een introductie willen tot Russische literatuur die hen niet onmiddellijk in de 19e eeuw onderdompelt.

Oubollige masturbatie

Auteur: Johan Daisne

Titel: De trap van steen en wolken
Taal: Nederlands
Categorie: fictie
Jaar van eerste uitgave: 1941
Hoe kwam de tekst in mijn bezit: verjaardagscadeau
Synopsis: Een jonge doctorandus in de wetenschappen heeft gezondheids- en liefdesproblemen en schrijft intussen een boek.
Wat heb ik geleerd: De mooiste landschappen en zelfs de best beschreven personages zijn oersaai als de dialogen slecht zijn.
De trap op, want: Ondanks Daisnes wat statige, oubollige reputatie kon ik niet zeggen dat de man zijn métier niet beheerste. Integendeel, zijn erg poëtische beschrijvingen bevatten hier en daar enkele stilistische juwelen waar veel moderne Nederlandstalige schrijvers nog wat van kunnen leren.
Van de trap gevallen, want: Het hele boek geurt enorm naar Daisnes eigen, erg mannelijk gerichte fantasie. Dat valt enigszins te vergeven voor het boek waar zijn hoofdpersonage aan werkt, maar je merkt al snel dat ook het boek zelf daar een reflectie van is. De vrouwelijke personages zijn maar verlengstukken van het ego van de mannelijke personages.
Aanbevolen voor: Ouderwetse, licht misogyne romantici met een vreemd beeld van de liefde, of mensen die het boek alleen willen lezen voor z’n uitgekiende, complexe structuur.